هنگامی که نامی از «تهاجم فرهنگی» برده میشود، عدهای بیجهت موضع میگیرند اما باور کنیم یک مجسمه ساده بودا، صدف مارپیج، وزغ سه پا به
شکل سربازان این تهاجم ،در یونیفرم قدرت نرم فنگشویی ،باورهای ما را هدف قرار دادهاند.
شاید از هنگامی که بشر در قرن ۲۱ خود را از مبانی اصیل الهی دور کرد و با پیشرفت روز افزون علم از معنویت فاصله گرفت و به مرز افسردگی رسید؛ بر آن شد که به دنبال معنویتی برود که ساخته خود او باشد تا در پس آن، دنیای ایدهآل را جستوجو کرده و به خوشبختی مورد انتظار خود دست یابد.
در محیط اطراف ما نیز گاهی شنیده میشود که برخی افراد به دنبال خوشبختی خیالی خود به سمت عرفانهای خوش آب و رنگ اما پوچ کشیده میشوند. «فنگشویی» نیز یکی از مواردی است که در ایران طی چندین سال فعالیت، توانسته علاقهمندان را به سوی خود جذب کند، اما اینکه صحت و سقم فنگشویی تا چه میزان است، بررسی بیشتری را میطلبد که در این گزارش آن را پیگیری میکنیم.
فنگشویی؛ خرافه یا واقعیت؟
در تعریف فنگشویی آوردهاند؛ به معنای باد و آب است، یک فلسفه و فن باستانی در چین است و برای پیدا کردن دکوراسیون مناسب و چیدمان درست اشیا در ساختمانهای مسکونی، تجاری، باغ و غیره استفاده میشود تا بهترین اثر را بر سلامتی، شادی، موفقیت، هماهنگی و به طور کلی انرژی مثبت چی داشته باشد. مهمترین چیزهایی که باید رعایت کرد، پرهیز از بینظمی و هرگونه انباشتگی، استفاده از رنگهای مناسب، خطوط منحنی، در نظر گرفتن جهتهای مناسب است، البته امروزه به طور رسمی در چین آن را خرافات میدانند. طرفداران این اعتقاد می گویند :اكثر انسانها نسبت به محیط زندگی خود بی توجه هستند و از تاثیراتی كه این محیط بر وجودشان می گذارد غافل اند. حال آنكه گفته می شود محیطی كه در آن زندگی می كنیم محیط كاملی است كه بر مبنای فعل و انفعالات متقابل نظام خورشیدی(آسمان) ،محیط اطراف(زمین) و تاریخ تولد(فردیت) بنا شده است.بنابراین برای یك زندگی آرام و متعادل، همنوایی با نظام خورشیدی ،زمین و حتی تاریخ تولد ضروری به نظر می رسد .این همنوایی و هماهنگی توسط روشهایی چون فنگ شویی ایجاد می شود.فنگ شویی دانش و هنر قدیمی است كه مطلوب ترین روش های زندگی درمحیطی مناسب و موزون را به انسان می آموزد. فنگ شویی مشخص می كند چگونه با استفاده از رنگهای مناسب ،وسایل زندگی مناسب و طریقه صحیح چیدمان آنها محیطی نافع برای خود ایجاد كنید و محیط كار ،تجارت یا خانه خود را به مراكز قدرت تبدیل كنید .در مورد تاریخ دقیق فنگ شویی یا ابداع كننده آن هیچ سند قابل اطمینانی در دست نیست.تنها در هشتاد سال گذشته موفق به كشف اسناد ومدارك اندكی متعلق به قرون سوم و چهارم قبل از میلاد شده اند كه درآ نها به صورت غیر مستقیم به فنگ شویی اشاره شده است.
فنگ شویی در قلب و ذهن مردم معمولی و از طریق زبان رمزی بین استادان و شاگردان باقی ماند و به صورت سینه به سینه رموز این هنر حفظ شد. به همین دلیل تعداد كمی از متون مكتوب آن باقی مانده است.بعضی از محققان معتقد ند حكمت و كاربرد فنگ شویی همزمان با مكتوب شدن نظریه یین (سرد)ویانگ (گرم) واندیشه های جها ن بینی مبتنی بر پنج عنصر چینی ، زمین (خاك) ، فلز ، آب ، جنگل (چوب) و آتش ، مدون گردیده است.نظریه فنگ شویی رابطه كیهان و انسانها را بررسی می كند و هدف آن ایجاد وحدت میان آسمان ، زمین ، انسان و ماده از طریق نیروی تاچی (نهایت مطلق) است. چینی های باستان اعتقاد داشتند هنگامی كه این وحدت به وجود اید ،”چی” (نیرو های حیاتی) در موجودات جاندار و بی جان جاری شده و موجب بروز اتفاقات خوب و سازنده می شود. فقدان جریان”چی” نتیجه معكوس،یعنی بد بختی و اختلال و نگرانی به بار می آورد.محور اصلی هنر فنگ شویی وحدت میان آسمان ، زمین و انسان است. چینی های باستان در جستجوی وسیله ای برای تو ضیح نیرو های مر ئی و نا مرئی روی زمین و تا ثیر مبهم و مرموز این نیروها بر رفتار انسان بودند. و به دنبال معنویتی بودند كه در هنگام سختی ها و بلایا به انها پناه بیاورند و به آرامش و آسایش برسند.هدف چینی های باستان وحدت انسان و طبیعت بود و قصد داشتند با وحدت بین انسان و كائنات به یگانگی برسند. در واقع فنگ شویی با جلوگیری از هدر رفتن منابع و سپس ایجاد انرژیهای خوب در اطراف انسان موجب می شود رابطه متعادل و موزونی بین انسان و محیط پیرامونش برقرار شود و انسان در می یابد كه با محیط اطرافش یكی است و ارتباط درونی بین عوامل را درك می كند..نكته جالب اینكه فنگ شویی در هر كجا قابل استفاده است و هر كس به فراخور نیاز خود می تواند از آن بهره مند شود. یكی از مهمترین مباحثی كه فنگ شویی به آن می پردازد محیط كار است. اگر محیط كار و زندگی هر كسی از ارتعاشات سالم احاطه شده باشد خود او نیز سالم می ماند. پیروان این تفکر سعی دارند با توجیهات فوق طرفداران فنگ شویی را افزایش دهند .
هنگامی که به برخی فروشگاهای عرضه محصولات فنگشویی مراجعه میکنیم، با این جملات روبهرو میشویم: این اجناس باعث آمدن برکت به خانه شما میشود، این نشانها میتواند، رابطه شما را با همسرتان بهتر کند، این مجسمه شبها روح خود را در اتاق به حرکت در میآورد و انرژی آن را عوض میکند، اینکه چقدر یک مجسمه و یا نماد میتواند، با خود این رهآورد را به ارمغان بیاورد، سوالی است که شاید ذهن بسیاری را با خود مشغول کرده است.
برای بررسی اینکه چه مقدار از نشانها و نمادهای فنگشویی در بازار وجود دارد، به برخی از فروشگاههای مجسمهفروشی سر میزنیم.
خانم فروشندهای که سرتاسر مغازهاش با انواع و اقسام مجسمه پر شده است و در میان آنها مجسمه بودا و قورباغه سه پا نیز به چشم میخورد، در پاسخ به این سؤال که آیا مجسمه فنگشویی را در مغازه دارید، با حالتی تعجب گونه بیان میکند: فنگشویی چیست؟ مرد جوانی هم که خبری از نمادهای فنگشویی در مغازهاش نیست، انگار برای نخستین بار این واژه را میشنود و میپرسد: چه جور مجسمهای است؟در سطح تهران و شهرستانها کلاسهای فنگشویی در سطح گسترده برگزار میشود و برخی از مسئولان برگزاری کلاسها با اعلام اینکه دارای مجوز هستند، فقط از افرادی که توسط آشناها معرفی شوند، ثبتنام میکنند.
اما بهراستی در فنگشویی چه چیزی مطرح است که اینچنین افراد را مجذوب خود کرده؟ فروش انواع و اقسام نمادهای آن در بازار، تشکیل کلاسها و تبلیغ فنگشویی در موتورهای جستوجو با ۹۵هزار و ۱۰۰ مورد، برای چیست؟ آیا بهراستی مردم بهشت گمشده خویش را یافتهاند؟ آیا دنبال منجی میگردند؟
برای درک بهتر موضوع مناسب است با برخی از نمادهای فنگشویی آشنا شویم.
آشنایی با نمادهای فنگشویی
در فنگشویی در خصوص نشان دادن نحوه درست تقسیم انرژی از این نمادها استفاده میکنند که عبارتند از: «اژدها» سمبل انرژی «ینگ» و نشانه عنصر چوب و فصل بهار است و انرژی آن در سمت شرق یا سمت راست بنا قرار میگیرد. در مقابل اژدها، «ببر» دارای انرژی «یین» است و نشانه عنصر فلز. «لاکپشت» نیز نشان ثبات و استحکام قسمت پشتی زمین و بناست. «ققنوس سرخ» نیز در مقابل لاکپشت، حیوانی افسانهای بسیار فعال و همیشه در حال حرکت و پرواز، به عنوان سمبل آسایش مادی در زندگی است.
دیگر سمبلهای فنگشویی عبارتند از؛
درنا: سمبل عمر طولانی است، تصویر یا مجسمه آن در سمت غرب یا شرق قرار داده میشود.
اردک مندارین: نوعی اردک رسمی چینی است، این اردک نشانهای از شادی و خوشبختی در زندگی زناشویی است، نیروی «چی» ایجاد میکند که باعث میشود زوجین از پس هر مشکلی بر بیایند. برای این منظور باید دو عدد اردک را در گوشه شمال غربی خانه قرار داد یا در دورترین قسمت راست سالن پذیرایی یا اتاق خواب تا «چی» ازدواج و عشق را فعال کند.
نماد دو ماهی: نشانه دور کردن نیروهای شیطانی است و برای دفع بلا یا چشم زخم مورد استفاده قرار میگیرد، معمولاً آن را مقابل در ورودی نصب میکنند.
نیلوفر آبی یا لتوس: گیاه مقدس هندوهاست، اعتقاد بر اینکه داشتن آن در منزل بخت خوبی را به ارمغان میآورد. 
گل صدتومانی یا پونی: نشانه اقبال بلند خصوصاً برای دختران دم بخت است. پرتقال: مرکبات مخصوصاً پرتقال و لیمو سمبل طلا، پول و فراوانی هستند
هلو: سمبل عمر طولانی و توام با سلامتی است. ارکیده: سبل خوشاقبالی است. انار: نشانه فرزندان متعدد است.
صدف مارپیچ: نشانه اقبال بلند در سفر است، آن را در اتاق نشیمن قرار میدهند.
خمره: به عنوان آرام کننده جریان چی در قسمتهای مختلف به خصوص نزدیک در ورودی استفاده میشود.
بادبزن: سمبل محافظت از خانه و دارایی است. وزغ سه پا: سمبل برکت و ثروت است. کریستال کوارتز صورتی: بهترین سمبل عشق و ازدواج در فنگشویی است. در میان انواع نمادها با مجسمههایی چون سکههای چینی، سگهای فو، بادزنگ، اژدرلاک پشت، چی لین (اژدر اسب)، پاگودا (برج دانش)، گاو آرزو، صدف حلزون، بودای خندان، فیل، ماهی آروانا، کشتی بازرگانان، گلدان ثروت، نعل اسب، آینه جادو (پاکوا)، کدو قلیانی، پی یائو، گره اسرارآمیز و غیره روبهرو میشوید.
فنگشویی با شاخصههای علمی فاصله زیادی دارد
اما آیا مجسمههای فنگشویی واقعاً از پس انجام چنین کارهایی بر میآیند؟ درپاسخ میگوییم: «فنگشویی» علم نیست، بلکه یک تطبیقی برای رویکردهای جهان و پدیدههایی که در جهان و نحوه ارتباطشان با همدیگر است، فنگشویی تفسیری از جهان، زندگی و جایگاه انسان در عالم و بعد مادی را مدنظر قرار میدهد و با قدمتی چندین هزار ساله جز باورهای چینی است، لذا دین نیست.
اگر در معرفی معارف اصیل اسلام زودتر اقدام نشوند، ناخودآگاه موارد دروغین جای آن را پر میکند، در اینجاست که نیاز به وحی و معصوم احساس میشود و هنگامی که گفته شود به سرچشمه علم الهی متصل است، مردم به راحتی آن را میپذیرند، لذا اینکه فنگشویی از خلال سالهای گذشته به ما رسیده و اینکه چقدر تغییر و تحریف کرده، نمیشود بهآن اعتماد کرد، اما چون نیازی را پاسخ میدهد، مردم از آن استقبال میکنند
فنگشویی درصدد تکرار باورهای اسلامی در قالب دیگری است
«مجید ابهری» عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر آسیبهای اجتماعی در پاسخ به اینکه از منظر اسلامی باید چه رویکردی به فنگشویی داشت، بیان میدارد: آثار مثبت محیط منظم، پاک و شاد بر روحیه انسان و رشد تعالی رفتار وی غیرقابل انکار است، با توجه به اینکه مکتب اسلام قبل از بروز پدیده فنگشویی تاکیدات مکرری بر پاک بودن محیط زندگی، تنوع آن، سادهزیستی و رعایت تعادل چیدمان در زندگی دستورات مؤکدی داشته و بر اساس فلسفه موجود در باور ما «دل هر ذره را که بشکافی، آفتابیش در میان بینی» تمام ذرات حیات به تعالی و تکامل در حرکت هستند.
وی تبلیغ فنگشویی به عنوان تاثیر مثبت بر خوشحالی و یا غم افراد را مسئله جدیدی نمیداند و میگوید: در واقع تکرار باورهای اسلامی در لباس و قالب دیگری است، شاد بودن محیط خانه در پاک بودن و ساده بودن زندگی است، ابزارهای تکنولوژی جز هزینه و زیانهای متعدد بر اعصاب و جسم نتیجه دیگری ندارد، اخیراً زیانهای امواج مایکروویو و رایانه کشف شده است، بنابراین بعضی از افراد تصور میکنند، فنگشویی یک مکتب جدید است، در حالی که پاک نگه داشتن محیط زندگی و تغییرات چیدمانی در آنها استفاده از ابزار و وسایلی که نیاز واقعی به آنها وجود دارد، خودداری از خرید و نگهداری از وسایلی که مازاد و احتیاج است، یکهزار سال پیش توسط ائمه علیهمالسلام مورد تاکید قرار گرفته است.
این پژوهشگر آسیبهای اجتماعی در خصوص تأثیر سمبلهای فنگشویی در افراد میگوید: از نظر آسیبشناسی رفتاری، استفاده از مجسمههای زشت و بدشکل در ضمیر ناخودآگاه افراد اثر منفی گذاشته و حتی ممکن است باعث شباهت جنین انسان به آنها شود، بنابراین استفاده از اینگونه اشیا یعنی مجسمه «سر سگ»، «قورباغه» یا «موش» در محیط خانه فقط باعث اضطراب و دلهره کودکان میشود و هیچ نفع دیگری ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی علت پناهآوردن برخی از مردم به فنگشویی را چنین بیان میکند: دور شدن از باورهای اصیل باعث پناهبردن به این گونه طلسمها و خرافهها میشود، مثل مهره خوشبختی، مجسمه گشایش بخت و یا عروسک آورنده خواستگار! این گونه باورها صدها سال است که در جوامع منزوی شده است، نمی دانم چرا امروز عدهای تلاش میکنند، دوباره جوانان ما را با این گونه ابزار مشغول کنند؟! این بخشی از ناتوی فرهنگی است که میخواهد بین باورهای اصیل اسلامی و جوانان فاصله ایجاد کنند.
فنگشویی نوعی از بتپرستی مدرن است
سیدکاظم موسوی، مدیر مؤسسه مطالعاتی روشنگر با اشاره به اینکه فنگشویی از بطن اعتقادی بودا نشأت گرفته و نگاه الوهیتی ندارد، بیان میدارد: در واقع فنگشویی بتپرستی مدرن است. در فنگشویی سادهزیستی تبلیغ میشود، در حالی که اسلام به ساده زیستی به عنوان اصلی اساسی نگاه کرده است، به طوری که سادهزیستی در سیره عملی رسول اکرم صلیالله علیه وآله وسلم و ائمه علیهمالسلام، به طور نمونه در ساده غذا خوردن، ساده لباس پوشیدن، ساده معاشرت کردن با مردم به وضوح دیده میشود.
وی فنگشویی را وصله ناچسب میداند و میگوید: جریان فنگشویی یک نوع تضاد با اسلام دارد، بنابراین محققان و اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی باید در خصوص عوامل انحرافی، آگاهی لازم را به مردم بدهند و در تعامل با مردم کوشا باشند و با بیان زیباییها همراه با آیات قرآن و روایات، اسلام ناب محمدی را به مردم بیشتر بشناسند و جامعه را در برابر ناتوی فرهنگی واکسینه کنند.
ضرورت تقویت توکل به خدا و توسل به ائمه اطهار (ع)
توجه به این نکته که فنگشویی آرام آرام در محیط اجتماعی و اعتقادی مردم دام میگستراند و محققان دینی باید با معرفی صحیح آن به مردم در پیشگیری هر چه بیشتر آن کوشا باشند، چرا که فراروی فنگشویی چیزی جز فاصله گرفتن انسان از مبدأ هستی و کمشدن توکل در زندگی به چشم نمیخورد. انسانی که از صبح تا شب خود را اسیر چندین نماد فلزی و چوبی و سنگی کند، چه رهاوردی را برای خود به ارمغان خواهد آورد؟ به راستی انسان مسلمان، پرودگار عالم را در کجای قلب خویش جای داده است؟!
بیاییم با دوری از شرک ظاهری و خفی، با تقویت توکل و توسل خویش به خداوند متعال و ائمه معصومین علیهمالسلام ـکه رابطه فیض الهی هستندـ معنای صحیح زندگی را درک کنیم و با افزایش رابطه خود با خالق هستی، دنیا را به خاطر او به تسخیر درآوریم.
