۲۷ جولای ۲۰۲۳ بود که گروهی از فرماندهان نظامی کشور نیجر تحت عنوان «شورای ملی حفاظت از میهن»، در پخش زنده شبکه تلویزیون ملی (ORTN) اعلام کردند با کودتا قدرت را در دست گرفته‌اند.
تمامی تلاشهای میانجیگرانه برای مذاکره با رهبران کودتا برای پایان دادن به بحران ایجاد شده و آزادی رئیس‌جمهور بازوم تا به این لحظه بی‌فایده بوده و ژنرال «عبدالرحمن چیانی» همچنان خود را رهبر جدید این کشور می‌داند و نخست‌وزیر جدیدی را برای کشور انتخاب کرده است. به همین دلیل وضعیت کنونی این کشور آفریقایی نگرانی‌هایی را در مورد آینده آن و منطقه ایجاد کرده است.
«ویکتوریا نولاند» معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی، اعلام کرد که به نیجر سفر کرد تا با بخش وسیعی از «جامعه مدنی» در آنجا دیدار کند و برای حمایت از آن و راه حل‌های دیپلماتیک این مشکل اعلام آمادگی کند.وزارت خارجه آمریکا نیز به نوبه خود، طی بیانیه‌ای درباره تحولات نیجر ابراز نگرانی کرد و با اشاره به سفر نولاند به این کشور در غرب آفریقا اعلام کرد که وی در دیدار با اعضای شورای نظامی در نیجر، به آنها هشدار داد که در صورت عدم احترام به نظامی قانونی اساسی، کشورشان در چه خطری می‌افتد.
آنتینیکار الحسن مشاور سیاسی رئیس جمهور نیجر که در نتیجه کودتای نظامی برکنار شد،هشدار داد که اگر اکوواس (سازمان اقتصادی آفریقا)در نیجر مداخله نظامی کند به این معنی است که کل آفریقا درگیر جنگ خواهد شد.
نیروهای گارد ریاست جمهوری نیجر بازوم را در داخل کاخ ریاست جمهوری در بازداشت قرار دادند و سپس او را از مقامش برکنار کردند. نظامیان نیجر در تلویزیون دولتی این کشور پس از برکناری بازوم از بسته شدن مرزها و برقراری منع آمد و شد خبر دادند.
به گفته سخنگوی ریاست جمهوری نیجریه، «بولا تینوبو»، رئیس جمهور این کشور از طریق بانک مرکزی نیجریه دستور اعمال تحریم‌های جدید را صادر کرد که هدف آن تحت فشار قرار دادن کسانی است که در کودتای نیجر دخیل بودند.
این تحریم‌ها پس از آن اعمال شد که حکومت نظامی، هیئت مشترک کشورهای آفریقای غربی، اتحادیه آفریقا (AU) و سازمان ملل را از ورود به نیجر منع کرد و در مقابل فشارهای آمریکا و سازمان ملل برای آمدن به میز مذاکره مقاومت کرد.
آن چه مسلم است منافع آمریکا و غرب در نیجر در معرض تهدید است.«متیو میلر»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت: ما هنوز امیدواریم و همچنان در تلاش برای دستیابی به نتیجه‌ای هستیم که بازگشت به نظم قانون اساسی منجر شود.یعنی به دنبال برگرداندن منافع خود هستند.
سران کشورهای ECOWAS در حال آماده شدن برای نشستی برای بحث درباره حکومت نظامی نیجر هستند که ضرب الاجل ششم آگوست برای بازگرداندن «محمد بازوم»، رئیس جمهور مخلوع شده را زیر پا گذاشتند.
روسای دفاعی ECOWAS هفته گذشته بر سر یک طرح اقدام نظامی احتمالی به توافق رسیدند که انتظار می‌رود سران کشورها در نشست سران خود در ابوجا، پایتخت نیجریه، آن را بررسی کنند.جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا طرحی را برای «مداخله نظامی احتمالی» در نیجر در صورت پایان ضرب‌الاجل تعیین‌شده، تهیه کرده بود، اما با وجود پایان این مهلت ، هیچ نشانه‌ای مبنی بر اجرای آن وجود ندارد.
انرژی هسته‌ای بزرگترین منبع انرژی در فرانسه محسوب می‌شود و به تنهایی ۷۰ درصد برق مصرفی این کشور را تامین می‌کند. فرانسه بخشی از اورانیوم مورد نیاز خود را از نیجر تامین می‌کند، کشوری که در پی رویدادهای خشونت‌بار اخیر و کودتای نظامیان دستخوش ناآرامی شده است. نیجر که یکی از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می‌رود و همزمان برخی از بزرگترین ذخایر اورانیوم را نیز داراست، در سال ۱۹۶۰ میلادی استقلال کامل خود را از فرانسه به دست آورد. حالا اما با تحولات اخیر در این کشور برخی نگرانی خود را نسبت به امنیت هسته‌ای فرانسه ابراز کرده‌اند و گفته‌اند ممکن است زمین لرزه سیاسی در چند هزار کیلومتر دورتر از پاریس منجر به بحران انرژی در این کشور شود.اقتصاد نیجر شدیدا به سنگ معدن اورانیوم وابسته است و این ماده ۶۰ درصد صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. با این حال در مقیاس جهانی نیجر تنها ۶ درصد اورانیوم مصرفی دنیا را تولید می‌کند که بسیار کمتر از قزاقستان، کانادا یا حتی استرالیا است.
تحلیلگران می‌گویند افزایش هزینه‌های زندگی و تصور ناتوانی و فساد دولت ممکن است باعث این اقدام نگهبانان شده باشد. از سال ۲۰۲۰ تاکنون چهار کودتای نظامی در کشورهای همسایه نیجر از جمله در مالی و بورکینافاسو صورت گرفته است.
این کودتاها تا حد زیادی به دلیل ناامیدی در مورد وضعیت اجتماعی و سیاسی و عدم امید به بهبود و اصلاح وضعیت رخ داده است. همچنین یک کودتا در نیجر در مارس ۲۰۲۱ خنثی شد. در آن زمان یک واحد نظامی ارتش نیجر تلاش کرد تا کاخ ریاست جمهوری را چند روز قبل از راه یابی بازوم به قدرت و سوگند ریاست جمهوری او تصرف کند.
نخستین کشوری که به وقایع رخ داده در نیجر واکنش نشان داد فرانسه بود؛ یعنی کشوری که زمانی بیشترین نفوذ را در میان قدرت های غربی در منطقه غرب افریقا داشت.
امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه ضمن محکومیت شدید وقوع کودتا، این حادثه را برای امنیت منطقه خطرناک توصیف و خواستار بازگشت محمد بازوم به قدرت شد.
مکرون خطاب به رئیس DGSE (سرویس اطلاعات خارجی فرانسه) “برنارد امیه” گفته است: «نیجر پس از مالی، خیلی زیاد است(سال گذشته نظامیان فرانسوی ناچار به خروج از مالی شدند)؛ ما می‌توانیم ببینیم که نحوه عملکرد DGSE رضایت‌بخش نیست زیرا وقتی هیچ هشداری در زمینه آنچه قرار بود اتفاق بیفتد دریافت نکردیم، یعنی کارها به درستی انجام نشده است.
اما برنارد امیه در دفاع از خود گفت: من در ژانویه گزارشی درباره وضعیت نیجر نوشتم. ؛ یکی از وزرای کابینه مکرون گفته است که هیچ کس به هشدار امیه توجه نکرده است؛ آنها گفتند: “یا همه ما احمق هستیم یا گزارش غیرقابل درک بود. ”
براساس بیانیه اعلام شده از سوی دفتر ریاست جمهوری فرانسه، «امانوئل ماکرون»، ریاست جلسه دفاعی و امنیتی درباره کودتا در نیجر را بر عهده گرفت.این در حالی است که پیش از این، کودتاچیان در نیجر به پاریس درباره دخالت در امور داخلی این کشور آفریقایی هشدار داده بودند. سخنگوی موسوم به «شورای ملی حمایت از کشور» نیجر به نیروهای فرانسوی درباره دخالت در امور داخلی نیجر هشدار داده و اعلام کرد: «مشاهده شده که با وجود بسته بودن مرزهای هوایی و زمینی، هواپیمای نظامی فرانسوی در فرودگاه بین المللی نیجر بر زمین نشسته است.» این هشدار پس از بازداشت محمد بازوم رئیس جمهور نیجر به دست کودتاچیان در داخل کاخ ریاست جمهوری رخ می‌دهد. همچنین «امانوئل ماکرون»، رئیس جمهور فرانسه روز گذشته در واکنش به بازداشت محمد بازوم رئیس جمهور نیجر به دست نیروهای گارد ریاست جمهوری، خواستار آزادی وی شده و افزود: «ما به شدت کودتا در نیجر که برای منطقه خطرناک است را محکوم می‌کنیم.»
فرانسه در واقع اورانیوم مورد نیاز خود را از ۴ کشور تامین می‌کند که به ترتیب ۲۰ درصد آن از قزاقستان، ۱۹ درصد از استرالیا، ۱۸ درصد از نیجر و ۱۶ درصد از ازبکستان وارد می‌شود.
