پرفسور بونو

پروفسور یحی بونو یکی از مفاخر شیعه و رهیافته اى از فرانسه، ساعات اولیه بامدادشهریور ۱۳۹۸در ساحل عاج، بر أثر سانحه اى تأثر آور، بدرود حیات گفت. کریستیان بونو، یحیی علوی یا یحیی بونو در سال ۱۹۵۷ میلادی در شهر فرایبورگ آلمان در خانواده‌ای مسیحی و کاتولیک، دیده به جهان گشود.

سپس به استراسبورگ وآنگاه به فرانسه هجرت نمود. میل به آشنایی با ادیان شرقی در وجود او از نوجوانى وجود داشت. و از این رو به مطالعه آثار موجود در این زمینه و به سفرهای متعدد به اسپانیا، مراکش، ایتالیا، بلژیک، هلند، آلمان و… پرداخت.

وی با آثار (رنه گنون ) فیلسوف مسلمان فرانسوی آشنایی پیدا کرد و تحت تأثیر آثار او قرار گرفته ودر سال ۱۹۷۹ میلادى به دین اسلام درآمد. پس از آن در رشته زبان و ادبیات عرب و اسلام‌شناسی به تحصیل پرداخت و آنجا بود که در دانشگاه با آثار هانری کربن که عرفان شیعی را به غرب شناسانده بود آشنا شد. او تحت راهنمایی‌های احمد حمپاته – عارف آفریقایی و از رؤسای سلسله تیجانیه – مذهب شیعه را انتخاب کرده و نام خود را به یحیی علوی تغییر داد.

بونو در سال ۱۹۸۷ مدرک پروفسور اگرژه را اخذ نمود و در سال ۱۹۹۵ از رساله دکتری خود تحت عنوان الهیات در آثار فلسفی و عرفانی (روح‌الله خمینی )در دانشگاه سوربون دفاع کرد که در سال ۱۹۹۹ به عنوان پژوهش سال برگزیده شد.

وی برای تدوین رساله خود از سال ۱۹۹۱ به ایران آمد و مدت هفت سال از جلسات سید جلال الدین آشتیانی در مشهد، در زمینه فلسفه و عرفان اسلامی استفاده برد.

وی ۱۵ سال در مشهد سکنی گزید. وی به تألیف، ترجمه و تفسیر قرآن کریم به زبان فرانسوی پرداخت.

مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی (مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانهای خارجی) در قم در سال ۲۰۰۰میلادی ترجمه قرآن وی را منتشر ساخت. از ویژگی‌های این ترجمه این است که ترجمه معنایی روان به همراه تفسیر مختصر به ضمیمه لغت نامه الفاظ قرآن است.

وی با آثار (رنه گنون )فیلسوف مسلمان فرانسوی آشنایی پیدا کرد. تحت تأثیرآثار اوسال ۱۹۷۹ به دین اسلام مشرف شد. پس از آن در رشته زبان و ادبیات عرب و اسلام‌شناسی به تحصیل پرداخت آنجا بود که در دانشگاه با آثار هانری کربن که عرفان شیعی را به غرب شناسانده بود آشنا شد با راهنمایی‌های احمد حمپاته– عارف آفریقایی و از رؤسای سلسله تیجانیه به مذهب شیعه مشرف شد و نام خود را یحیی علوی نهاد.یحیی علوی در سال ۱۹۸۲ دوره فوق‌ دیپلم را در انستیتو ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی به پایان رساند و در همان سال دوره کارشناسی و آنگاه کارشناسی‌ارشد را در دانشگاه سوربن آغاز کرد. پایان‌نامه او اختصاص به کتاب «جواهر المعانی» شیخ احمد تیجانی داشت که در سال ۱۹۸۴ با موفقیت از آن دفاع کرد.

بونو سال ۱۹۸۷ مدرک پروفسور اگرژه را اخذ نمود. رساله دکتری«الهیات درآثار فلسفی و عرفانی امام خمینی»او در دانشگاه سوربون به‌عنوان پژوهش سال برگزیده شد.

وی برای تدوین رساله خود ازسال ۱۹۹۱به ایران آمد و مدت هفت سال ازمحضرمرحوم آیت‌الله آشتیانی درمشهد، در زمینه فلسفه وعرفان اسلامی کسب فیض نمود. اشتیاق قلبی بونو به امام رضا (علیه السلام) به اندازه اى بود که ۱۵ سال در مشهد سکونت إختیار نمود. با وجودی‌که توانست بهترین تز دکترای خود را در فرانسه دریافت کند، لیکن به دلیل مسلمانی، از تدریس در دانشگاه محروم شد.

از جمله تالیفات این دانشمند مسلمان فرانسوی بونو؛ تصوف وعرفان اسلامی به فرانسه، امام خمینی عارف ناشناخته قرن بیستم به زبان فرانسه، وصیتنامه امام خمینی(با مقدمه وحواشی)به‌ فرانسه، آیین انقلاب اسلامی (منتخبی ازآثاروبیانات امام خمینی) به فرانسه، مبارزه با نفس یا جهاد اکبر اثر امام خمینی به فرانسه است.

پروفسور بونو علاوه بر زبانهاى گوناگون، به زبان فارسی تسلط خوبی داشت. خود در باره رهیافتگى خویش چنین إظهار داشته است:

از نوجوانی همواره درجست‌وجوی معنویت بودم؛ ابتدا به مسیحیت روی آوردم ولی چیزی که مرا راضی کند، نیافتم؛ وجود یک‌سری تناقضات میان روحیه‌ انجیل و رفتارمردم مسیحی کلیساهای مسیحی خصوصا کلیسای کاتولیک، مرا ازاین دین دورمی‌کرد. به‌دلیل نیافتن مطلوب خود در مسیحیت ازآن کاملا روی برگردان شده و به حرکت هیپی گرویدم. طرفداران این حرکت افرادی بودند که با پشت کردن به تمدن غرب مدرن، دنبال یک گمشده می‌گشتند. بعد ازمطالعه کتاب‌های ( گنون) تصمیم گرفتم یک دوره کامل زبان عربی یاد بگیرم، به‌همین دلیل راهی تونس شدم بعد ازآموزش ،به فرانسه بازگشتم و درجنوب فرانسه در رشته زبان عربی پیش دانشگاهی ثبت نام کردم.

دروس فشرده‌ای را که در کشورتونس خوانده بودم معادل سال اول محاسبه شد لذا بلافاصله به سال دوم رفتم در تونس می‌گفتم مسلمان هستم اما شهادتین نگفته بودم حتی نمازهم نمی‌خواندم ! فقط به خدا و پیامبراسلام اعتقاد داشتم.

در دانشگاه فرانسه با مسلمانان شمال آفریقا که در دانشگاه بودند آشنا شدم. آنها از من پرسیدند نماز بلدی؟ گفتم نه ،گفتند بیا با ما نمازبخوان بعد ازآن در دسامبر ۱۹۷۸شهادتین گفتم، نمازخواندم و شرعیاتم رایاد گرفتم ولی از تفاوت تشیع و تسنن هیچ اطلاعی نداشتم !حتی انقلاب ایران را به عنوان انقلاب اسلامی نه انقلاب شیعی می‌شناختم.

بتدریج دریافتم ادیان مختلف اصالت ندارند تنها یک دین است که اصالت دارد آن هم اسلام شیعی است و ادیان دیگر از این دین خود را نشأت گرفته‌اند دین یکی است چون خدا یکی است و تنها هدف آن انسان شدن است.

در این هنگام بود که با توجه به مطالبی که از (هانری کربن)خوانده بودم، اعتقادم به شیعه راسخ تر شد و شیعه شدم.مواظب بودم دردانشگاه به عنوان شیعه شناخته نشوم چون حساسیت وجود داشت البته این را هم بگویم که شیعه شدن مهم نیست چون می‌تواند به هر دلیل سطحی اتفاق بیافتد مثلا یک احساس یا اتفاق یا ازطریق والدین و … اما معتقدم بحث مهم، شیعه ماندن است که این یک نگاه ثبت شده عاشقانه است.

هر روز درفرانسه زنان ومردان با داشتن فرهنگ غربى و مذهب مسیحى آزادانه به اسلام مى‌گرایند و درمیان توده‌هاى عظیمى که هر روز درمساجد گرد هم مى‌آیند هرکس مى‌تواند شاهد حضور تعداد زیادى از مردم باشد که درصفوف مرتب، نماز مى‌خوانند و ازهمه مهم ‌تر این‌که هر روزه تعداد قابل ملاحظه اى از فرانسویان به دفترى که درمسجد بزرگ پاریس دایر شده روى مى‌آورند و با گفتن جملات« لا اله الا الله » و«محمدا رسول الله »مسلمان مى‌شوند و هر روز ، نو مسلمانان تحت تعالیم قرآن قرار مى‌گیرند. فارغ از این‌که این نو گروندگان پس از اسلام آوردن به دلیل محیطى که درآن قرار دارند به مذهب بر حق شیعه مى‌گروند ویا غیر آن، مهم این است که هر روزه گرایش و آگاهى به کامل بودن دین اسلام بیشتر مى‌شود.

مى‌توان گفت تا به امروز هرگز دنیاى غرب به‌ویژه فرانسه تا این اندازه صحنه گرایش به اسلام نبوده است. زنان نومسلمان فرانسوى در راه جست‌و جوى پاکى، اخلاص و اجراى کامل دستورات قرآن، از لحاظ روحى و روانى پاى‌بند آرمان اسلام شده‌اند و از فساد رایج درغرب به کلى روى گردان به نظر مى‌رسند، به‌طورمتوسط روزانه ده نفر درپاریس به اسلام مى‌گروند وتاکنون حداقل ۴۰۰ هزارنفر درفرانسه مسلمان شده‌اند.

از جمله علل شیفتگى فرانسویان به اسلام ،گرایش به یک جست وجوى اخلاقى در برابر زوال ارزش‌هاى غربى است؛ زیرا اسلام به زندگى روزمره یک مفهوم مقدس مى‌بخشد وهمچون چراغ راهنمایى، جلوه‌گرى مى‌کند.

پروفسور بونو یا همان رهیافته مستبصرى که نام خود را به یحیى علوى تغییر داده بود ،در برنامه‌های برون مرزی صدا و سیما ،به عنوان مبلغ مذهبی،مباحث دینی را ارائه مى کرد. او در این برنامه‌ها ، ترجمه‌ دعا ها و مباحث تفسیری و… به زبان فرانسوی را ارائه می‌داد.

بونو در سال ۱۹۸۷ مدرک پروفسور اگرژه را اخذ کرد و در سال ۱۹۹۵ از رساله دکتری خود تحت عنوان الهیات در آثار فلسفی و عرفانی امام خمینی در دانشگاه سوربون دفاع کرد که در سال ۱۹۹۹ به عنوان پژوهش سال برگزیده شد. وی برای تدوین رساله خود از سال ۱۹۹۱ به ایران آمد و مدت هفت سال از جلسات سید جلال الدین آشتیانی در مشهد، در زمینه فلسفه و عرفان اسلامی استفاده برد. پس از آن هم حدود ۱۵ سال در مشهد اقامت گزید.
وی به تألیف، ترجمه و تفسیر قرآن کریم به زبان فرانسوی هم مبادرت ورزیده است. مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در قم در سال ۲۰۰۰ میلادی ترجمه قرآن وی را منتشر ساخت. از ویژگی‌های این ترجمه، روان بودن به همراهی تفسیری مختصر به ضمیمه واژه‌نامه الفاظ قرآن است.

وى سالها به کشورهاى گوناگون اروپایی وإفریقایی وسرزمینهاى تشنه حقً سفر کرده و بدون سر وصدا، به تبلیغ وبه گفته خویش، به زدودن نقاب جهل وسیراب کردن تشنه گان از اقیانوس اسلام وشیعه مى پرداخت.

یحیی بونو در مصاحبه‌ای درباره سیر زندگی دینی و فکری خود می‌گوید: قبل از این که مسلمان بشوم، حتی مسیحی مذهب درستی نبودم. مثل همین اروپایی‌های عادی و معمولی که بیشتر لامذهب هستند و در حقیقت، یعنی عنوان مسیحیت داریم ولی حقیقتش را نداریم. حتی انتصاب درستی به این آیین خیالی مسیحیت نداریم، ولی من تقریبا از مدرسه و از دوران دبیرستان در طلب چیزی بودم. ناراضی بودم از این راهی که جلوی من باز بود. یعنی راهی که درس می خوانیم برای یک کار. برای کار چرا؟ کار برای زندگی مادی؟ به این برنامه خیالی غرب قناعت نکردم و راضی نبودم.
خوب بیشتر در آغاز حرکت آنچه در غرب رواج داشت از ادیان شرقی مخصوصا «بودیسم » و «هندوئیسم » بود و این آیین‌ها را پیگیری می کردند. بررسی می کردند و دنبال می کردند. من هم اینطور، تماس من با فلسفه شرق، اول توسط آیین بودیسم بوده. آن زمان دانشجو نبودم. من درس را اصلا ترک کرده بودم که منقطع بشوم، برای این بحث، در یک فلسفه ماورای طبیعت، یک چیزی که مهمتر از این دنیا و پایدارتر از این دنیا باشد. در جریان این بررسی‌ها در بودیسم کتاب‌های شخصی را پیدا کردم به اسم «اوونه گینو»، یک فیلسوف فرانسوی است که مسلمان شده، شاید از نخستین فرانسوی‌ها که در زمان معاصر مسلمان شدند. ایشان در سال ۱۹۵۱ فوت کرده است. ایشان قبل از جنگ جهانی اول در اوج استعمار، اسلام آورد. این یک خصوصیت مهم بود. او کتاب‌های زیادی درباره اسلام و فلسفه و عرفان نوشته است. من تمام کتاب‌های ایشان را خواندم و با این مطالعات مسلمان شدم. یعنی توسط بحث فلسفی و عرفانی و شاید هم بیشتر عرفانی.

او معتقد بود که باید بتوانیم حجابی که بر چهره‌ی اسلام در رسانه‌های غربی کشیده شده است را بزداییم و سیمای ناب آن را عرضه کنیم. والحقً که در این راستا از آنجا که پاکى وخلوص واعتقاد در سلولهاى این شخصیت ، موج مى زد ! سخنش با کردار وپندار واندیشه اش ، از او چهره اى را بوجود آورده بود که حضورش در هر مکان وپهنه ، تاثیر بسزایی را مى گذاشت ! وتشنه گان را تشنه تر ، وپویندگان را پوینده تر ورهگمشدگاه را ، رهیافته تر ، وجویندگان اسلام راستین را به شاهراه آن ، یعنى معارف اهل بیت علیهم السلام ، راهنمایی و هدایت مى نمود.

با او سه بار در مشهد وقم ، دیدار کرده بودم وپس از هر ملاقات ، احساس ویژه اى را از خلجان عشق وروح او به شیعه وامامان ع ، مى نمودم. آشکار تر بگویم که حسً خمودى و.. در خود ونظائر خود به من دست مى داد که او چه کرده ومى کند! ومن چه؟!

او همچون شمعى در این محافل، مى سوخت که از شعاع سوختنش، رهیافتگان فراوانى، گام به شاهراه روشنایی نهادند!

پرفسور بونو دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت !  در مراسم تشییع و خاکسپاری وی در قبرستان مسلمانان آبیجان (Abidjan)، همسر مرحوم بونو ده‌ها تن از شیعیان و محبان اهل بیت(ع) حضور داشتند و پیکرشان در کنار مزار مرحوم «احمد حمپاته» ـ عارفی آفریقایی بود که بونو تحت تأثیر او به مذهب تشیع مشرف شد ـ آرام گرفت.امًا هزار أفسوس بلکه هزاران أفسوس ، که کمتر همچون رهیافتگانى قدرتمند ومخلص و در اندیشه واعتقاد ، راسخ در میان ما وجود دارند که بى نام ونشان ودر سکوت ، مشعلى فروزان از معارف اهل بیت را در دست گرفته وبا قدرت بیان وتسلًط بر زبانهاى گوناگون ، چنین راه را بر تشنگان وجویندگان حقً وحقیقت ، هموار سازند.

اثر این فیلسوف گنجینه­ ای است که تا به‌حال در زبان‌های دیگر نظیری ندارد و دارای پنج بخش است:

۱- ترجمه فرانسوی دو سوره حمد و بقره همراه با پاورقی‌ها و حواشی
۲- شرح و تفسیر و تحقیق پیرامون معانی واژه‌ها و ترکیب‌های به کار رفته در آن دو سوره
۳- ترجمه کلمه به کلمه در دو ستون به طوری که معادل فرانسوی هر واژه روبه‌روی اصل عربی آمده است.
۴- ارائه لغتنامه‌ای به ترتیب الفبای عربی با ذکر ترجمه واژه‌های آن دو سوره در موارد مختلف
۵- ارائه لغتنامه‌ای به ترتیب الفبای فرانسوی

آثار علمی یحیی علوی

۱-تصوف و عرفان اسلامی، به زبان فرانسه، ۱۹۹۱
۲- امام خمینی عارف ناشناخته قرن بیستم، به زبان فرانسه، ۱۹۹۷
۳- القرآن ذالک الکتاب (جلد اول، سوره ۱ و ۲) به زبان فرانسه، ۲۰۰۰
۴- وصیتنامه الهی- سیاسی امام خمینی (با مقدمه و حواشی)، به زبان فرانسه ۲۰۰۱
۵- آیین انقلاب اسلامی (منتخبی از آثار و بیانات امام خمینی)، به زبان فرانسه، ۲۰۰۳
۶- آیین و اندیشه در دام خودکامگی (اثری از سیّد محمد خاتمی)، به زبان فرانسه، (در دردست چاپ)

مقالات

۱- آزادی در اسلام (ترجمه فرانسوی مقاله‌ای از دکتر جواد حدیدی)، مجله لقمان، شماره ۱۳، ۱۹۹۶-۱۹۹۷
۲- در ضیافت عالم معنوی، لقمان، شماره ۱۴/۱، ۱۹۹۷-۱۹۹۸ به زبان فرانسه، ترجمه فارسی مجموعه مقالات در احوال و اندیشه‌های هانری کربن، انتشارات هرمس، ۲۰۰۰

۳- در لزوم ترجمه نوین قرآن کریم به زبان فرانسه، لقمان، شماره ۱۶/۱، به زبان فرانسه، ۱۹۹۹-۲۰۰۰
۴- نقد و بررسی ترجمه جدید از قرآن کریم به زبان فرانسه، لقمان، شماره ۱۶/۲، به زبان فرانسه ۲۰۰۰-۲۰۰۱

یاد وراهش گرامى باد وتلاش هاى چندین دهه او ، که حاصلش ، صدها رهیافته آشکار وپنهان بود ، بدرقه راهش باد!
با دلى سوزناک از این رخداد دلخراش ! پس از قرائت سوره فاتحه ، زمزمه مى کنیم:
إنًا لله وإنًا الیه راجعون
گوارا باد بر تو چنین زندگى وسپس پروازى شهادت گونه !

مستجار