نخست وزیر اسرائیل که در ماه‌های اخیر به دو کشور سازشگر امارات و بحرین سفر کرد، به عرب‌ها پیشنهاد داد که ائتلافی با عنوان ناتوی عربی تشکیل دهند.
نفتالی بنت، برای نخستین‌بار در یک سال و نیم که از عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با بحرین و امارات متحده عربی می‌گذرد، آذر ۱۴۰۰ به ابوظبی و بهمن به منامه سفر کرد.
بر پایه اعلام رسانه‌ها، «گانتس» در جریان سفر خود به بحرین تفاهم نامه‌ای را امضا کرد که بر اساس آن به طور رسمی «تل آویو» و «منامه» با یکدیگر در زمینه امنیتی همکاری می‌کنند.
بحرین و رژیم صهیونیستی در سپتامبر ۲۰۲۰ تحت نظارت «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور پیشین آمریکا توافقنامه عادی‌سازی روابط امضا کردند.
اقدام صهیونیست‌ها و موافقت حکام سازشکار کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در حالی انجام می‌شود که مردم این کشورها از نفوذ صهیونیست‌ها به لایه‌های نظامی و دفاعی کشورشان به شدت نگران هستند.
پروژه پیمان استراتژیکی خاورمیانه که اختصار آن در ترجمه انگلیسی کلمه «MESA» است یا همان‌گونه که در رسانه‌ها به نام “ناتوی عربی” مصطلح شده است؛ شامل شش کشور حاشیه خلیج فارس، مصر و اردن می‌شود. ایده این طرح آمریکایی است و هدف تقریباً پنهان آن در درجه اول حمایت از منافع آمریکایی است. این طرح موقعیت خوبی برای ترامپ پدید آورد تا از طریق جذب میلیاردها دلار از ایجاد این پیمان برای آماده‌سازی، پردازش تجهیزات، سلاح، متخصصان، آموزش نظامی و… به بسیاری از وعده‌های انتخاباتی که به احزاب آمریکایی داده بود، دست یابد.
هدف ظاهری این پیمان اما مقابله با گسترش یا تجاوز یا تهدیدهای ایران یا به‌طور کلی تروریسم در منطقه است.
اما چرا ناظران بر این باورند که این پیمان مرده به دنیا آمده است، و اگر چنین نباشد در شرف مرگ زودهنگام است؟ علت آن چند چیز است:
نخست ــ شش کشور خلیج فارس هماهنگی و توافقی در مورد دشمن مشترک ندارند، درحالی که عربستان، امارات و بحرین بر این باورند که دشمنی به‌نام ایران وجود دارد و رفتار با آن باید با سختگیری و تشدید نظامی باشد. قطر، کویت و عمان به‌عکس آنها براین باورند که تهران قدرت منطقه‌ای است و اولاً احترام آن واجب است و ثانیاً به گفتگو و درک متقابل معتقدند، چرا که بر این باورند که این راه تنها راه مقابله و تعامل با تهران است.
شكل گيري گروه هاي متعدد تروريستي و شورشي در كشورهايي مثل عراق و سوريه در سال هاي اخير، آغاز حملات جنگنده هاي عربستان سعودي به يمن و مداخله هاي نظامي اين كشور در بحرين، حضور نيروهاي نظامي تركيه در شمال عراق و افزايش تنش ها ميان اين دو كشور، حضور نظامي و مستشاري ايران در عراق و سوريه و حمايت هاي ايران از مردم يمن و بحرين، افزايش زمينه هاي تنش ميان ايران و عربستان و افزايش دامنه فعاليت هاي تروريستي در كشورهاي منطقه از جمله ايران تنها نمونه هاي كوچكي از فضاي ملتهب جنوب غرب آسيا است كه اثبات مي كند در اين منطقه علي رغم همه تلاش هاي گذشته تنش و درگيري بر تعامل و همكاري برتري دارد.
يكي از اصلي ترين دلايل استمرار فضاي تنش و تهديد و افزايش دامنه هاي آن در منطقه را بايد نقش آفريني هاي متضاد ايران و عربستان سعودي دانست. پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران عربستان سعودي در كنار برخي همراهان منطقه اي و با هدف مقابله با نفوذ ژئوپليتيكي ايران در منطقه سياست هاي تقابلي فراواني را دنبال كرد. براي مثال عربستان سعودي در اوايل وقوع انقلاب اسلامي ايران تلاش كرد تا با كمك ساير متحدان منطقه اي و نيز حمايت هاي فرامنطقه اي يك ناتوي اسلامي جديد اين بار نه در تقابل با انديشه هاي ماركسيسم و كمونيست بلكه در تقابل كامل با گفتمان انقلاب اسلامي ايران و افزايش نفوذ ژئوپليتيكي ايران تأسيس كند.
پراكندگي جغرافيايي كشورهاي اسلامي، تفاوت برداشت اين كشورها از رويكردهاي سياسي و بين المللي ايران، ماهيت متفاوت حكومت هاي اسلامي، تعامل هاي فرهنگي و اقتصادي ريشه دار برخي از اين كشورها با ايران، عدم تمايل برخي كشور براي پذيرش رهبري عربستان سعودي در جنوب غرب آسيا، عدم همراهي كامل كشورهاي فرامنطقه اي نظير آمريكا با طرح و… از جمله مواردي بود كه عربستان سعودي را تا كنون در ايجاد يك ائتلاف مقتدر و منسجم با هدف مقابله با ايران ناكام گذاشته است.
بر اساس پژوهشی که در سال ۹۷ در دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران انجام شد، ۱۵ عامل ژئوپلیتیکی اصلی که در نگاه اول تأثیر فراوانی بر فرایند شکل گیری ائتلاف نظامی عربی دارند، شناسایی و در پنج قالب کلی جغرافیایی، نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دسته بندی شد تا پس از مطالعه و بررسی کیفی، با کمک روش های کمی مورد استفاده در این پژوهش وزن و جایگاه دقیق این عوامل در فرایند شکل گیری ائتلاف و نیز آثارشان بر امنیت منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا ارزیابی شود.
تعدادی از عوامل موثر بر شکل گیری ائتلاف نظامی عربی (ناتوی عربی) عبارتند از:
موقعيت جغرافيايي خليج فارس و رقابت براي تسلط بر آن، افزايش مشكلات زيست محيطي در منطقه و كاهش منابع، افزايش روز افزون توان و تسليحات نظامي ايران، آمار بالاي نيروي نظامي آماده و توانمند در ايران، نبود دموكراسي در كشورهاي عربي و نگراني سياسي آنها، نقش آفريني قدرت هاي فرامنطقه اي وتأثير گذاري آنها، افزايش فعاليت گروه هاي تروريستي در منطقه و تضعيف امنيت، فعاليت هاي تقابل گرايانه در ايران مثل حادثه سفارت عربستان، حضور فعال و نفوذ چشمگير ايران در برخي كشورهاي منطقه، توليدات غير نفتي كمتر كشورهاي حاشيه خليج فارس و… .
با این حال در فرایند شکل گیری ناتوی عربی مورد اشاره نمی توان از دلایل و زمینه هایی که به صورت مانع در این مسیر نقش آفرینی می کند، چشم پوشید؛ شرایطی که اگر وجود نداشت به صورت قاطع تر امکان پیش بینی و ارزیابی در مورد این ائتلاف نظامی پیش می آمد.
در این زمینه مسائلی مثل نقش مخرب قطر، پیوندهای عمیق دوستی میان ایران و عمان، دوستی عمیق و استراتژیک ایران با عراق، سوریه و لبنان، نگرانی ترکیه از افزایش قدرت کشورهای عربی و احتمال تغییر رویکردهای آمریکا در صورت تغییر رئیس جمهور این کشور از جمله موضوعاتی است که نمی توان نادیده گرفت. از همان روز اول نیز مشخص بود که این ایده اصالت منطقه ای ندارد؛ در واقع این طراحی از بیرون به کشورهای منطقه تحمیل شده بود.بحث ناتوی عربی ماهیت امنیتی دارد و نظام های امنیتی در منطقه بدون حضور ایران معنایی ندارد، این کشورها نمی توانند در مقابله با ایران نظام امنیتی را شکل دهند. جمهوری اسلامی ایران اساسا یک ستون عمده در منطقه به لحاظ امنیتی است و نمی توان کشوری با این بزرگی را نادیده گرفت.قطعاً زمان آن رسیده است که سیاست و دیپلماسی در این فضای مشوش و خفقان حاشیه خلیج فارس قدم بگذارد، چرا که جنگ یمن و برخی حوادث اخیر منطقه ثابت کرده است که زبان گلوله و آتش مسائل را حل نمی‌کند، همچنین اهمیت بستن راه‌های نفوذ جنایتکاران جنگی یا … آن در میان آمریکا و خلیج فارس نمایان شده است.
