مستجاریعنی؟

کد خبر : 802
۲۵ آبان ۱۳۹۷ - ۱۹:۳۱

مستجار ازالقاب حضرت عباس(ع) بمعنای پناهگاه وپناه آوردن ،مستجار بخشى از ديوار پشت كعبه و كنار ركن يمانى گفته مى‏ شود. موقعيت مستجار به بخشى از ديوار پشت كعبه و كنار ركن يمانى گفته مى‏ شود. روزگارى خانه كعبه دو در داشت، درِ ديگر آن در اين بخش ديوار بود كه مسدود شد(يعني […]

مستجار ازالقاب حضرت عباس(ع) بمعنای پناهگاه وپناه آوردن ،مستجار بخشى از ديوار پشت كعبه و كنار ركن يمانى گفته مى‏ شود.

موقعيت

مستجار به بخشى از ديوار پشت كعبه و كنار ركن يمانى گفته مى‏ شود. روزگارى خانه كعبه دو در داشت، درِ ديگر آن در اين بخش ديوار بود كه مسدود شد(يعني دقيقا روبروي در فعلي). برخي نيز آنرا همان ملتزم دانسته اند.

علت نامگذاري

در شفاءالغرام آمده است: از اين رو به اين مكان مستجار گفته‏ اند كه پناه گيرنده به آن، «مستجارٌ مِن ذُنوب‏» است و گناهانش ريخته مى‏ شود. چون بعضى از صحابه به اين مكان التزام مى‏ جستند به «مُلْتَزَمْ» و «مُتَعَوَّذْ» نيز معروف‏ است.

فضليت

اينجا نيز از مكان‏هاى استجابت دعا است و محلى است كه مردم به آنجا پناهنده مى‏ شوند به همين دليل بدانجا مستجار گفته مى‏ شود.
محل ورود فاطمه بنت اسد به كعبه، براى تولد امام على^{عليه السلام}همين بخش از ديوار كعبه است. اين مكان بر اساس اتفاق منابع شيعى و برخى از منابع اهل سنت، شاهد حادثه‏ اى عظيم بوده و به عظمت و قدرت الهى براى ورود فاطمه بنت اسد، مادر مولود كعبه (على^{عليه السلام}) شكافته شد.خداوند متعال اين افتخار بزرگ را تنها نصيب او ساخت كه در بهترين مكان در عالم، متولد شد.

در روايات:

امام صادق^{عليه السلام}: ابراهيم، كعبه را ساخت … و براى آن، دو در قرار داد: درى به مشرق و درى به مغرب. مستجار، درى است كه رو به مغرب است.
امام زين العابدين^{عليه السلام}: آدم چون به زمين فرود آمد، كعبه را طواف نمود. كنار مستجار كه رسيد، به كعبه نزديك شد و دستان خود را به سوى آسمان، بلند كرد و گفت: پروردگارا! مرا ببخشاى. ندا آمد: «تو را بخشودم». گفت: خدايا! فرزندانم را نيز. ندا آمد: «اى آدم! هر يك از فرزندان تو كه سراغ من آيد و گناه خويش را اين جا آورد، گناهش را مى ‏آمرزم»
راوي مي‌گويد از محمّد بن عثمان عَمرى- دومين نايب امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف- پرسيدم: آيا صاحب الأمر را ديده‏ اى؟ گفت: آرى و آخرين بارى كه ايشان را ديدم، كنار خانه خدا بود، در حالى كه مى ‏گفت: «خدايا! آنچه را به من وعده داده‏ اى، محقّق ساز». محمّد بن عثمان گفت: و ايشان را ديدم كه در مستجار به پرده‏ هاى كعبه، در آويخته و مى ‏گويد: «خدايا! انتقام مرا از دشمنانت بگير».

آداب مستجار

از آنجا كه برخي مستجار را همان ملتزم دانسته‌اند لذا در برخي كتاب‌ها همان آدابي را كه براي ملتزم ذكر شده براي مستجار نيز آورده‌اند.

وضعيت كنوني مستجار

شايان يادآورى است در اين قسمت، آثار ترميم و بندكشى ديده مى‏شود كه البته ارتباطى به شكاف يادشده ندارد؛ زيرا كعبه در عصر حَجّاج، از پايه خراب و دوباره ساخته شد و آثارى از مكان ورود فاطمه بنت اسد بر آن وجود ندارد.

مستجار

محلی در پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم و در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» می‌نامند. «جار» به معنای همسایه و «مستجار» به معنای پناه‌بردن به همجوار و به صورت کلی‌تر «پناه بردن» است. این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکان‌های پذیرفته‌شدن دعا است. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، در دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد. [۱۸]

امشب خدا با خلق خود دارد سرور دیگری (ولادت)

ولادت با سعادت علی بن ابیطالب(ع)

امشب خدا با خلق خود دارد سرور دیگری

پوشانده بر تن کعبه را دیبای نور دیگری

بخشید خاص و عام را فیض حضور دیگری

عشاق را در هر سری افکنده شور دیگری

کرده است در سینای دل ایجاد طور دیگری

هستی باغ چنان گیتی بین رشک ارم

قدوسیان تقدیس خوان ، گرد حرم بستند صف

سبوحیان تسبح گو استاده هر سو جان بکف

مکه شده دارالصفا کعبه شده بیت الشرف

هر سو نظر می افکنم وجد و سرور است و شعف

خیزد سروش از هر مکان آید ندا از هر طرف

کامشب نهد ماه قدم در بیت خاص خود قدم

شهری که در وصفش بو لااقسم هذا البلد

بیتی است در دامان آن خاص خدای لم یلد

در پای دیوارش زنی یکتا بپاکی چون احد

سر تا بپا پا تا بسر مرآت الله الصمد

نام نکویش فاطمه مام علی بنت اسد

در اشتیاق او حرم آغوش بگشاده ز هم

آنشب طنین انداز شد در گوش جانش این صدا

ما در برای دعوتت از بیت می آید ندا

بیتی که بر میلاد من بنیاد شد از ابتدا

برخیز کامشب در حرم تو با منی من با خدا

برخیز ای جان جهان در مقدمت بادا فدا

برگیر ره سوی حرم بنما حرم را محترم

فریاد زد حجر و حجر کای بانوی عالم بیا

لبخند زد دیوار و در کای مفخر آدم بیا

رکن یمانی زد صدا کای با خدا همدم بیا

زمزم گلاب افشان برخ کای بهتر از مریم بیا

بیت از درون خواندش که هان ای در حرم محرم بیا

ای خانه از تو محترم و ی زاده ات صاحب حرم

بخشید رونق بیت را رخ بر حرم بنهادنش

دل برد اهل ذکر را ، ذکر خدا سر دادنش

پیچید بر خود ناگهان بگرفت درد زادنش

نی طاقت بنشستن و نی قدرت استادنش

لرزاند ارکان را بهم بیم ز پا افتادنش

دستی بسوی حق علم دستیش بر دل از الم

گفت ای به سویت دستها بهر بیاز از هر طرف

یا رب به این دری که من پوشیده دارم در صدف

یا رب به بیت و زمزم و رکن و مقام و مزدلف

یا رب به آنکو ساخته بیت تو را با این شرف

یا رب بقرب آن سلف یا رب بجاه این خلف

راهی برایم بازکن تا وا رهم از درد و غم

بشکافت دیوار حرم کی عصمت یکتا بیا

آمد ندا از میزبان کای میهمان ما بیا

ای دخت والای اسد ، ای ما در مولا بیا

وی حسن ناپیدای ما در دیده ات پیدا بیا

وی در حریم خاص ما از دیگران اولی بیا

در خانه خود نه قدم ای حامل نور قدم

در بیت شد حق بگذاشت پا دیگر نمیدانم چه شد

شد میهمان کبریا ، دیگر نمیدانم چه شد

آن بیت شد بیت الولا دیگر نمیدانم چه شد

او بود و مولا و خدا دیگر نمیدانم چه شد

آمد بدنیا مرتضی دیگر نمیدانم چه شد

انگشت باید بر دهان خاموش باید لاجرم

برگرد دیوار حرم برپاست شور و ولوله

فوجی ز حیرت خامش و خیلی دگر در هلهله

گفتی که شهر مکه را لرزاند در هم زلزله

رفته است تا پای جنون هوش از سر هر سلسله

یاد زنی بی یاوز و بی همدم و بی قابله

غافل که پبش ذوالنعم غرق است در موج نعم

در مکه کس پیدا نشد کاین راز را افشا کند

ممکن نشد میر حرم باب حرم را واکند

گردون بی گردید کان گمگشته را پیدا کند

میخواست زمزم کعبه را از اشک خود دریا کند

می رفت تا دنیا بپا هنگامه فردا کند

نزدیک بود افتد وجود از غصه در چاه عدم

ناگه ز دیوار حرم نوراله آمد برون

سیاره برج اسد با قرص ماه آمد برون

ماهی که مهرش خنده زن از خاک راه آمدبرون

در اشتیاق دیدنش دل بانگاه آمد برون

یعقوب کو ، تا بنگرد یوسف ز چاه آمد برون

عیسی عیان شد بر فلک موسی برون آمد زیم

بحر شرف زاد از صدف آن گوهر یکدانه را

یکباره در انوار او پوشیده دید آن خانه را

چون جان شیرین در بغل بگرفت آن جانانه را

می دید در سیمای او ، سیمای حق سبحانه را

می خواست بندد در قماط آن بازوی مردانه را

کان بندها را شیر حق بگسست چون تاری زهم

کی زاده یزدان را اسد بستن چرا این دست را

بالله نداند بست کس جز کبریا این دست را

خواندند از صبح ازل دست خدا این دست را

گویند تا شام ابد مشکل گشا این دست را

فرموده ختم الانبیاء صاحب لوا ، این دست را

هر جا خدا فاتح شود آنجا منم صاحب (علم)

این دست اندازدز پا گردان خون اشام را

این دست باید بشکند در یکدیگراصنام را

این دست یاری میکند توحید را اسلام را

این دست دارد از خدا خود اختیار تام را

این دست گرداند همی گردون نیلی فام را

این دست باشد لوح را با عزم ربانی قلم

مادر مبند این دست را کاین دست از حیدر بود

این دست بر جسم علی از ان پبغمبر بود

این دست بر اوج سماء افلاک را رهبر بود

این دست در ویرانه ها ایتام را یاور بود

این دست جندالله را چون ظل حق بر سر بود

این دست آمد دستگیر افتادگان را از کرم

در خاطرت ناید مگر ای مادر پاکیزه خو

روزی که با شیری شدن در چشمه ساری روبرو

اهریمن وحشت تو راشد حمله ور از چارسو

بهر نجاتت ناگهان آمد جوانی ماه رو

او شیر را رد کرد و تو دادی گلوبند به او

آنکو که دادی هدیه ای ای مهربان مادر منم

(نخل میثم ج۱)

منابع جهت مطالعه :

من لايحضره الفقيه
الحج و العمره في الكتاب و السنه
شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام‏
تاريخ و آثار اسلامي مكه و مدينه
جواهر، ج۱۹، صص ۳۵۳-۳۵۶.

موقعيت

علت نامگذاري

در شفاءالغرام آمده است: از اين رو به اين مكان مستجار گفته‏ اند كه پناه گيرنده به آن، «مستجار ٌ مِن ذُنوب‏» است و گناهانش ريخته مى‏ شود. چون بعضى از صحابه به اين مكان التزام مى‏ جستند به «مُلْتَزَمْ» و «مُتَعَوَّذْ» نيز معروف‏ است.

این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکان‌های پذیرفته‌شدن دعا است. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، در دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد. و گويند همان جايى است كه براى فاطمه بنت اسد هنگام ولادت مولود كعبه، على عليه السلام شكافته شد.

فضليت

اينجا نيز از مكان‏هاى استجابت دعا است و محلى است كه مردم به آنجا پناهنده مى‏ شوند به همين دليل بدانجا مستجار گفته مى‏ شود.
محل ورود فاطمه بنت اسد به كعبه، براى تولد امام على ^{عليه السلام} همين بخش از ديوار كعبه است. اين مكان بر اساس اتفاق منابع شيعى و برخى از منابع اهل سنت، شاهد حادثه‏ اى عظيم بوده و به عظمت و قدرت الهى براى ورود فاطمه بنت اسد، مادر مولود كعبه (على ^{عليه السلام}) شكافته شد.خداوند متعال اين افتخار بزرگ را تنها نصيب او ساخت كه در بهترين مكان در عالم، متولد شد.

در روايات:

امام صادق ^{عليه السلام}: ابراهيم، كعبه را ساخت … و براى آن، دو در قرار داد: درى به مشرق و درى به مغرب. مستجار ، درى است كه رو به مغرب است.
امام زين العابدين ^{عليه السلام}: آدم چون به زمين فرود آمد، كعبه را طواف نمود. كنار مستجار كه رسيد، به كعبه نزديك شد و دستان خود را به سوى آسمان، بلند كرد و گفت: پروردگارا! مرا ببخشاى. ندا آمد: «تو را بخشودم». گفت: خدايا! فرزندانم را نيز. ندا آمد: «اى آدم! هر يك از فرزندان تو كه سراغ من آيد و گناه خويش را اين جا آورد، گناهش را مى ‏آمرزم»
راوي مي‌گويد از محمّد بن عثمان عَمرى- دومين نايب امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف- پرسيدم: آيا صاحب الأمر را ديده‏ اى؟ گفت: آرى و آخرين بارى كه ايشان را ديدم، كنار خانه خدا بود، در حالى كه مى ‏گفت: «خدايا! آنچه را به من وعده داده‏ اى، محقّق ساز». محمّد بن عثمان گفت: و ايشان را ديدم كه در مستجار به پرده‏ هاى كعبه، در آويخته و مى ‏گويد: «خدايا! انتقام مرا از دشمنانت بگير».

آداب مستجار

وضعيت كنوني مستجار

اينجا نيز از مكانهاى استجابت دعا شمرده شده و محلى است كه مردم بدانجا پناه می آورند،به همين دليل مستجارش مى‏ نامند

بر حسب طواف، كمي مانده به ركن يماني، محاذي ملتزم را مستجار مي‌گويند. حضرت فاطمة بنت اسد جهت زيارت و طواف كعبه در مسجدالحرام حضور پيدا كرده بود كه درد زايمان او را فراگرفت، با يك دست پردة كعبه را گرفت و دست ديگر را بلند كرد؛ گفت: خدايا، اينجا، مسجدالحرام است و نامحرمان اينجا هستند. مرا ياري كن. ناگهان قسمت مستجار شكافته شد و اين صدا را شنيد: « يا فاطمة ادخلي؛ فاطمه وارد شو».

فاطمه وارد كعبه شد. دوباره ديوار به هم متصل شد. اين خبر در شهر مکّه پيچيد. هر چه تلاش كردند نتوانستند در را باز كنند. همه نگران بودند. سه روز بعد، دوباره همان قسمت مستجار شكافته شد و فاطمة بنت اسد در حالي كه قنداقة طفلي در دست‌هايش بود از آنجا بيرون آمد. آن طفل، امام علي ( عليه السلام ) بود.

طواف كعبه زان شد بر همه واجب كه ‌آنجا در وجود آمد علي ابن ابيطالب

روی دیوار آن آثار شکافته‌شدن دیوار که بنا به هنگام وارد شدن فاطمه بنت اسد مادر امام علی به کعبه به وجود آمده است که بارها با سرب پرکرده‌اند ولی سرب‌هاباز شدند.دربِ دیگر کعبه در کنار مستجار بود که بسته شد.

از دیگر القاب حضرت عباس علیه السلام ، ” المستجار ” می باشد .

مستجار به معنی پناهگاه است . شاعر معروف و فهیم و مخلص اهل بیت ” شیخ محمد رضا ا ُزری ” در شأن و مقام حضرت عباس قصیده ای سرود که در منتخب التواریخ ذکر شده است . هنگامی که مصرع زیر را سرود :

یومٌ أبو الفَضل ِ إستَجارَ به ِ الهُدی

روز عاشورا روزی ست که حسین علیه السلام ، مخزن هدایت ، به عباس پناه برد .

سپس صحت این مطلب را در نظر خود بعید شمرد که امام حسین علیه السلام به او پناه برده باشد و شاید این سخن مورد قبول امام حسین قرار نگیرد . شب در عالم خواب امام حسین علیه السلام به او فرمود : ” آنچه را گفته ای صحیح ست ، من به برادرم پناهنده شدم ، مصرع دوم شعر را با این جمله کامل کن :

وَ الشمسُ من کَدر ِ العَجاج ِ لثامُها

در آن هنگام که ( بر اثر حمله ها و در گیری و گرد و غبار ) بین آسمان و زمین تیره و تار شده بود؛ به طوری که نقاب گرد و غبار جلوی نور خورشید را گرفته بود و هوا را تاریک نموده بود.