مهمترین هدف انقلاب اسلامی در سطح کلان، رسیدن به تمدن نوین اسلامی است و رسیدن به جامعه اسلامی در فرآیند پنج مرحله‌ای تمدن نوین اسلامی که توسط رهبر انقلاب اسلامی مطرح شد، گام ما قبل آخر در رسیدن به خود تمدن اسلامی است.
به نظر می‌رسد شکل‌دهی و پردازش جامعه در قالبی اسلامی، مهمترین گام از این ۵ مرحله باشد که ساخت جامعه اسلامی را ممکن کرده و راه برای ساخت تمدن اسلامی بسیار هموار می‌شود.
پس از آن می‌توان گفت که نمونه یک حکومت اسلامی کامل قابل عرضه در سطح جهانی، ایجاد شده است. هدف انقلاب اسلامی رسیدن به این قله است.
مفهوم «جامعه‌پردازی» یکی از مفاهیم بدیع و جدید در گفتمان انقلاب اسلامی است که به‌صورت مشخص در بیانیه گام دوم به آن اشاره شده است.
این مفهوم در کنار دو مفهوم مهم دیگر در این بیانیه یعنی «خودسازی» و «تمدن‌سازی» نشان از ارتباط این سه مفهوم با یکدیگر و همچنین ارتباط با فرآیند ۵ مرحله‌ای تحقق تمدن نوین اسلامی دارد که توسط رهبر انقلاب بارها مطرح گردیده است.
اما نزدیکترین معنا به این مفهوم در گفتمان رهبر معظم انقلاب، کلیدواژه«جامعه سازی»است .
رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی در این باره می فرمایند: ۹۴/۲/۲۰« باورهای مردم باید عوض بشود؛ باور به اسلام، باور به انقلاب، باور به اسلام سیاسی، باور به اینکه اسلام غیر از کارهای شخصی وظایف عمومی هم دارد، حکومت هم دارد، جامعه‌سازی هم دارد، تمدّن‌سازی هم دارد؛ باور به نفی اینها [جایگزین شود]. اینها باید از ذهن مردم زدوده بشود، عکسش در ذهن مردم جا بگیرد.»
جامعه‌سازی به معنای فرآیند شکل‌گیری و توسعه‌ی ساختارها، نهادها، و روابط اجتماعی است که در نتیجه‌ی آن یک جامعه با ویژگی‌های خاص و هویت مشخص به وجود می‌آید. این مفهوم به طور کلی به دو جنبه مختلف اشاره دارد:
- فرآیند توسعه و اصلاح اجتماعی: در این معنا، جامعه‌سازی به اقدامات و سیاست‌هایی اشاره دارد که به منظور بهبود شرایط زندگی، تقویت روابط اجتماعی، کاهش نابرابری‌ها، و ترویج ارزشهای مشترک در سطح یک جامعه انجام می‌شود. این فرآیند ممکن است شامل اصلاحات اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، سیاسی و حتی قانونی باشد که هدف آن ایجاد محیطی پایدارتر و همبسته‌تر برای افراد جامعه است.
- ساخت و شکل‌دهی به یک جامعه: این جنبه از جامعه‌سازی به شکل‌گیری و شکل‌دهی به یک جامعه انسانی جدید یا تحول در جامعه‌های موجود اشاره دارد. این می‌تواند شامل تشکیل گروه‌ها یا اجتماعات جدید، توسعه فرهنگ و هویت مشترک، و یا تغییرات اساسی در ساختارهای اجتماعی باشد.
جامعه‌سازی در بسیاری از زمینه‌ها به ویژه در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در فرآیندهای توسعه اقتصادی، برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، یا در ایجاد جوامع پایدار و انسانی، مفهوم جامعه‌سازی نقش مهمی ایفا می‌کند.
در اینجا اشاره ای به آموزه‌های جامعه‌ساز در آیات قرآن و روایات، هفت اصل از آن آموزه‌ها داریم:
۱- اصل اقامه عدالت توسط همه مردم در زندگی فردی و اجتماعی؛
۲- اصل وحدت، حل و فصل اختلافات و مهرورزی؛
۳- اصل تعاون و همکاری در کارهای خیر و عدم تعاون در گناه و تجاوز؛
۴- اصل احسان و نیکوکاری و انفاق و مبارزه با فقر و بسط درست کاری و صداقت در داد و ستدها؛
۵- اصل مسئولیت نظارت همگانی یا امر به معروف و نهی از منکر؛
۶- اصل مبارزه با هر گونه فساد اخلاقی، مالی، اداری و سیاسی؛
۷- اصل سامان‌دهی و بسامان نمودن امور.
بدون تردید همه افراد بشر دارای فطرت پاک الهی (روم/۳۱) و از زندگی اجتماعی برخوردار و به تعبیر قرآن کریم، امتی واحد بوده‌اند؛ «کانَ النّاسُ أُمَّةً واحِدَةً» (بقره/۲۱۳).
به فرموده علامه طباطبایی: «محصل معنای «…النّاسُ أُمَّةً واحِدَةً» این است که انسان موجود اجتماعی است، به گونه‌ای که هیچ عامل دیگری، آنها را از این نیاز مستغنی نمی‌کند». (طباطبایی، ۱۹۹۷، ج۲، ص ۱۲۶).
عوامل مختلفی، از یک سو، فطرت توحیدی مردمان را پوشانده و از سوی دیگر، آنان را از یکدیگر جدا و متفاوت ساخته است؛ قرآن کریم، با تأکید بر یکسانی نژاد و همسانی سرشت انسان‌ها، انواع اختلاف را مطرح و برخی از اقسام آن هم‌چون تفاوت نژاد، رنگ، زبان و گویش، استعداد و طبع را دارای منشأ طبیعی و فطری و بر اساس اراده حکیمانه خداوند و نه نشانه برتری افراد بر یکدیگر دانسته است:«یا أَیُّهَا النّاسُ إِنّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاکُمْ؛ ای مردم! ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت، ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا از یکدیگر شناخت متقابل حاصل نمایید.
همانا ارجمندترین شما نزد خداوند، با تقواترین شماست».(حجرات/۱۳).«وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الأْرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ؛ و از نشانه‌های خداوند، آفرینش آسمان و زمین و گوناگونی زبان و رنگ‌های شماست.»
(روم/۲۲) «وَ قَدْ خَلَقَکُمْ أَطْواراً؛ شما را گوناگون آفریده است.»(نوح/۱۴). «أَ هُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّکَ؛ آیا آنها رحمت پروردگار تو را قسمت می‌کنند؟» (زخرف/۳۲).
ولی قرآن از اختلافات مذموم و غیرطبیعی دیگری نیز سخن به میان آورده است که منشأ آن، خودخواهی و شقاوت(بقره/۱۷۶)، ظلم و طغیان(بقره/۲۳، آل‌عمران/۱۹ و جاثیه/۱۷) تردیدهای واهی(نساء/۱۹۷) یا نادیده گرفتن حق پس از روشن شدن آن(یونس/۹۳) می‌باشد و به همین جهت پاره‌ای از مردم و حاملان تورات و انجیل را به خاطر این گونه اختلافات، سرزنش نموده است.
یکی از مسئولیت‌های مهم انبیای الهی به اذن و فرمان خداوند بزرگ(انبیاء/۷۳، سجده/۲۴، ابراهیم/۱۱و۱، مائده/۱۶ و احزاب/۴۶)، دعوت مردم به پاسخ‌گویی به ندای درونی توحیدی فطرت خویش از یک سو (بقره/۲۱، مائده/۷۲، اعراف/۵۹، ۶۵، ۷۳ و ۸۵ و نحل/۳۶) و حل اختلافات غیرطبیعی آنهااز طریق اقامه عدل و اجرای حدود الهی و آزادسازی انسان‌ها از غل و زنجیرهای خرافات، عادات و رسوم غلط، جهل و نادانی، قوانین نادرست، اسارت و استبداد در چنگال طاغوتیان و زندگی ناهنجار طبقاتی (مکارم شیرازی، ۱۳۷۷، ج۷، ص ۲۷ـ۲۶)
و در یک کلمه، «جامعه‌سازی دینی» و به تعبیر دقیق‌تر، «اُمّت سازی اسلامی» بوده است.
خداوند دعای حضرت‌ابراهیم علیه‌السلام ، پرچمدار بزرگ توحید و پدر انبیای بزرگ الهی را چنین‌نقل‌می‌کند: «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ» (بقره/۱۲۸) پروردگارا من واسماعیل را دو مسلمان برای خودت قرار بده ونسل ما زا امت مسلمان و تسلیم خود قرار بده.
