در نگاه امام خمینی اساس مذهب شیعه را پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پایه‌گذاری کرد. آن حضرت پس از نزول آیه (وَ اَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْاَقْرَبِینَ)
پس از گردآوردن بنی‌هاشم و اعلام رسالت خود به آنان، نخستین گرونده به خود را وزیر، برادر و خلیفه و وصی خود خواند و در آن مجلس به جز علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) کسی مسلمان نشد و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سفارش کرد سخن علی (علیه‌السّلام) را گوش کنند و از وی فرمان برند.
شیعیان پس از درگذشت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در آغاز، فعالیت‌هایی برای خلافت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) انجام دادند، امام خمینی فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)، امام حسن، امام حسین، ابوذر غفاری، مقداد و عمار را از کسانی شمرده که برای حقانیت راه آن حضرت با خلفای وقت احتجاج کردند.
سلمان فارسی نیز که از شیعیان و تابع امیرالمؤمنین بود درباره حقانیت راه امام علی (علیه‌السّلام) با مخالفان مناظره کرد.
امام خمینی عمار یاسر را از شیعیان امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) می‌داند که زندگی خود را در دفاع از راه عدالت به پایان برد و سرانجام در جنگ صفین به شهادت رسید.
در نگاه امام خمینی شیعیان هم‌اکنون نیز مظلوم‌اند چنان که در اوج انقلاب اسلامی و کشتار مردم ایران به دست محمدرضا پهلوی، برخی از سران کشورهای اسلامی سرکوب شیعیان را به دست پهلوی روا و جایز دانسته‌اند به باور ایشان با آنکه شیعیان در راس موحدان جهان جای دارند، بعضی از طایفه‌های اسلامی که عقاید و کتاب‌هایشان گواه الحاد و شرکشان است، بر اثر دشمنی با اهل‌بیت (علیه‌السّلام) شیعیان را متهم به شرک و کفر می‌کنند و با اغفال مردم بی‌خبر، از این منظر جنایتی غیرقابل‌جبران در حق بشریت مرتکب می‌شود.
امام خمینی ایران را محل و مرکز شیعیان جهان معاصر شمرده است و جمهوری اسلامی ایران پرچمدار شیعیان همه مسلمانان جهان می‌باشد. در نظر ایشان عدالت‌طلبی یکی از ویژگی‌های مذهب شیعه است، که شیعیان با مبارزه با ستم و به شهادت رسیدن در راه عدالت، اسلام راستین را معرفی می‌کنند.
پس از شهادت امام علی(ع)
• معتقدین به امامت امام حسن(ع) سپس امام حسین(ع) و سپس امام سجاد(ع)
• غلات شیعه که گمان کردند علی(ع) نمرده است و ان را زنده پنداشتند (آنان که در مدائن بودند)
• کیسانیه: قائلین به امامت و مهدویت محمد بن حنفیه
– بعضی از آن ها به طور مستقیم پس از امامت علی به این امر معتقد شدند.
– برخی پس از شهادت امام حسین(ع)
پس از شهادت امام سجاد(ع)
• قائلین به امامت ابوجعفر محمد بن علی الباقر(ع)
• قائلین به امامت زید بن علی که می گفتند هر علوی که قیام کرد حکم امام را برای ما دارد.
– جارودیه
– عجلیه
– حسینیه
– مغیریه
پس از شهادت امام باقر(ع)
• قائلین به امامت ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق (ع)
• قائلین به امامت محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن (ع) که از او با عنوان نفس زکیه یاد می‌شود و حتی مهدویت او
پس از شهادت امام صادق(ع)
• قائلین به امامت موسی بن جعفر (ع)
• قائلین به امامت اسماعیل که بعد از فوت پدر به رحمت خدا رفت، از این رو آنان معتقدند آن ها، امامت به محمد بن اسماعیل رسیده است
• قائلین به مهدویت و زنده بودن امام صادق(ع) که ناووسیه نامیده می‌شوند.
• قائلین به امامت محمد بن جعفر الصادق(ع)
• قائلین به امامت عبدالله بن جعفر مشهور به عبدالله افطح که فرقه فطحیه نامیده می‌شوند.
پس از شهادت امام کاظم(ع)
• قائلین به امامت علی بن موسی الرضا (ع)
• قائلین به مهدویت و زنده بودن موسی بن جعفر(ع) که از آنها به واقفیه یاد می‌شود.
پس از شهادت امام رضا (ع)
• قائلین به امامت محمد بن علی بن موسی الرضا(ع(
• قائلین به امامت احمد بن موسی
• بازگشت عده‌ای به عقیده واقفه
پس از شهادت امام جواد (ع)
• قائلین به امامت علی بن محمد الهادی(ع)
• اندکی به امامت موسی بن محمد معتقد شدند و بعد به سرعت پشیمان گشته و از او روی برگرداندند.
پس از شهادت امام هادی(ع)
• قائلین به امامت حسن بن علی بن محمد(ع)
• عده‌ای از غلات، پیرو محمد بن نصیر نمیری شدند.
• قائلین به امامت و مهدویت محمد بن علی الهادی که در دوره پدر به رحمت خدا رفته بود.
پس از شهادت امام حسن عسکری(ع)
• قائلین به مهدویت فرزند امام حسن عسکری
• قائلین به مهدویت امام حسن عسکری
• قائلین به امامت جعفر بن علی الهادی (ع)
برخی فرقه‌های شیعه به سختی انحراف یافته و از دین درآمده‌اند؛ چنان که علمای شیعه از آنان با عنوان «فرقه‌های ضالّه» یاد می‌کنند. از این فرقه هایند:شیخیّه، بهائیّه و احمدیّه.
فرقه‌های از بین رفته
کیسانیه
کیسانیه در واقع پیروان امیر مختار ثقفی هستند که توانست به خونخواهی امام مظلوم بر تخت نشیند و سپس تمام قاتلین و کسانی که در واقعه کربلا نقش داشتند را به سزای عملشان برساند. در منابع دیگر ذکر شده که این گروه پس از امامت علی (ع) به امامت محمد حنفیه در آمده اند. کسانی نیز در توضیح این آیه می گفتند: والتین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین : تک تک کلمات این آیه دارای رموزی است که تین، علی است، زیتون حسن، طور سینین حسین و بلد الامین محمد حنفیه است.
به نظر ابوزهره تمامی نظریات کیسانیان متوجه آرای فلسفی است. به اعتقاد ابوزهره، نظریات کیسانیان آمیخته به آرای فلسفی است. آنان به بداء، تناسخ این که هر چیزی در این دنیا دارای یک ظاهر و یک باطن است، جمع شدن حکمت‌ها و اسرار عالم در انسان و علم علی(ع) به این اسرار و حکم و… معتقدند. برای کیسانیه در سرزمین‌های اسلامی هیچگونه تابعیتی تعریف نشده است.
افراد در این فرقه معتقدند کسانی باید به امامت نامزد شوند که از فرزندان محمد حنفیه باشند. این فرقه آن ها را کیسانیه خالص خطاب کرده و بویژه مختاریه نامیدند. محمد حنفیه یکی از پسران علی ابن ابی طالب به شمار می رفت.کیسانیه در مورد خلافت پس از علی اتحاد نداشته و هر کدام یک نظر داشتند که عبارتند از:
۱٫ گروهی بر این یقین هستند که محمد حنفیه پس از حسن و حسین امام بوده. (مختاریه)
۲٫ گروهی بر این باورند که محمد حنفیه مهدی موعود است. (کربیه)
۳٫ گروهی معتقد به امامت علی بن حسین زین العابدین پس از امامت محمد حنفیه هستند.
۴٫ گروهی معتقد به امامت ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفیه پس از امامتش هستند.
۵٫ گروهی می‌گویند که امامت به وصیت ابوهاشم به محمد بن علی بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطّلب رسیده است. (راوندیه)
۶٫ گروهی معتقدند که امام پس از ابوهاشم، بیان بن سمعان تمیمی است. (بیانیه)
۷٫ آخرین گروه کسانی هستند که معتقدند امام پس از ابوهاشم، عبدلله بن عمرو بن حرب است. (حربیه)
فرقه های باقی مانده
فرقه علویان
علویان در دو گروه مجزا در ترکیه و سوریه هستند.
– علویان ترکیه
این علویان بیشتر در ترکیه حضور دارند و کمی از آن ها در سوریه هستند. علویان را می توان شاخه ای از معتقدان به شیعه دوازده امامی خطاب کرد. علویان به این دلیل که بسیار به حاجی بکتاش والی معتقد هستند، دیدگاه تنگاتنگی با بکتاشیه دارند. گروه‌های قومی علویان را مردم آذری، زازاها، تاتارها، ترکمن‌ها، ترکان آناتولی کردها تشکیل می‌دهند.
– علویان سوریه
این فرقه که یکی از بزرگ ترین فرقه های سوریه را تشکیل می دهند، علویان سوریه یا نصیریه می گویند. حافظ اسد و بسیاری دیگر از رهبران این کشور متنسب به آن هستند. اخیرا در منابع بسیاری خصوصا غربی و وهابی اعتقاد آنان به حلول خداوند و وهیت علی ابن ابی طالب بسیار شناخته شده است و به همین دلیل پیروان وهابیت و سلفی گری انان را رانده یا مرتد می دانند.
زیدیه
از فرقه های معروف شیعه به حساب می آیند که معتقدند پس از علی بن حسین، پسرش زید امام است. این فرقه در آغازین سال های سده دوم هجری/ هشتم میلادی از نظام کلی شیعه جدا شد و مقابل دیگر شیعیان قرار گرفت. زید، مردم را به تبعیت از کتاب و سنت، جهاد با ستمگران، حمایت از محرومان و اعطای به مستضعفان دعوت می‌کرد و درباره غنایم جنگی می‌گفت: باید با عدالت و مساوات تقسیم گردند و درباره ظلم نکردن به ضعیفان اصرار فراوان داشت. این فرقه از دیگر فرق های شیعه به تسنن نزدیکترند.
اگر خدا بخواهد بیش از این خواهیم نوشت.
mostaar
