منشور عبدالعزيز
خاندان آل‌سعود از سال ۱۹۳۲ميلادي بر عربستان حكمراني مي‌كند. ملك عبدالعزيز، اولين پادشاه عربستان منشوري به نام “منشور عبدالعزيز ” دارد كه در آن مي‌خوانيم:
” تا زماني كه پسران من زند‌ه‌اند، قدرت به نوه‌هايم نخواهد رسيد “، به همين دليل برخلاف نظام‌هاي سلطنتي ديگر كه قدرت از پدر به پسر مي‌رسد، درخاندان سعودي قدرت به برادران پادشاه انتقال مي‌شود و به همين دليل در اين كشور قبيله‌اي، شاهزاده‌ها با پادشاهان سعودي اختلاف سني زيادي ندارند و همين موضوع بافت قدرت در عربستان سعودي را پيچيده و اين پيچيدگي همواره هوس رسيدن شاهزادگان سعودي به قدرت را تشديد كرده است.
بر اساس منشور عبدالعزيز، اولين پادشاه سعودي، بيش از نيم قرن است كه سلطنت موروثي پادشاهان سعودي بر خلاف ساير كشورها، از برادر به برادر و نه پدر به پسر ادامه دارد، از جمله پيامدهاي ادامه اين مكانيزم بالا رفتن سن پادشاهان سعودي در هنگام سلطنت است، به اعتقاد كارشناسان امور عربستان اين مسئله در آينده به صورت يك معضل جدي سلطنت خاندان آل سعود را به كام فروپاشي خواهد كشانه دليل نبود يك چهره سرشناس و شاخص در ميان خاندان سلطنتي، كشمكش و جدال در ميان شاهزادگان سعودي بر سر جانشيني ملك عبدالله سخت‌تر خواهد شد.
اما مهمترين محورهاي اين بحران و توطئه فرزندان عبدالعزيز عليه يكديگر براي تصاحب قدرت در عربستان را مي‌توان در موارد زير بررسي كرد:
*
جنگ قدرت، فرزندان “عبدالعزيز ” را به چند دسته تقسيم كرده است
الف) سلطنت‌خواهي خانواده سديري‌ها؛ گسترش روند بحران جانشيني و جنگ قدرت، فرزندان “عبدالعزيز ” را به چند دسته تقسيم كرده است. برخي از آنان به مرز هشتاد سالگي رسيده و برخي ديگر واجد شرايط نيستند، زيرا از مادران غير سعودي به دنيا آمده‌اند، اين درحالي است كه برخي ديگر نيز با انتقادات‌شان از خط رسمي پيروي نمي‌كنند.
اين موضوع موجب شده، سديري‌ها بيش از هر خاندان ديگري شانس تصاحب تخت و تاج را داشته باشند، بويژه آن كه آنها گروه بزرگي از فرزندان ابن سعود را تشكيل مي‌دهند، بطوريكه كانديداهاي احتمالي جانشيني وليعهد به جز “امير عبدالله لاله ” (مشاور پادشاه كنوني) ۷۴ساله مابقي؛ يعني “امير عبدالرحمن ” ۷۸ساله، “امير نايف” ۷۶ساله و “اميرسلمان ” ۷۳ساله از خاندان “سديري‌ها ” هستند.
پس از “ملك فهد ” كه پسر بزرگ خانواده سديري‌ها بود، “امير عبدالله بن عبدالعزيز” برادر ناتني وي به پادشاهي رسيد و امير سلطان بن عبدالعزيز (وليعهد بيمار كنوني) برادر تني “فهد ” به مقام ولي‌عهدي منصوب شد، اين موضوع مخالفت‌هايي را با پادشاهي “ملك عبدالله ” در ميان اعضاي خانواده سلطنتي سعودي بوجود آورد.
*
تاسيس “شوراي بيعت ” توسط ملك عبدالله
به همين دليل ملك عبدالله در سال ۲۰۰۶ “شوراي بيعت ” را با حضور بيش از نيمي از برادران ناتني و فرزندان ارشد ديگر برادرانش تاسيس كرد؛ اين شورا كه مكانيزمي براي انتصاب وليعهد و پادشاه (در صورت عدم شايستگي) بود، بطور غيررسمي تلاشي از سوي ملك عبدالله براي مقابله با سديري‌هاي مدعي تصاحب تاج و تخت برشمرده شد.
*
رقابت شاهزاده آمريكايي و شاهزاده سعودي
ب)رقابت شاهزاده آمريكايي و شاهزاده سعودي در جنگ قدرت؛ در شرايطي كه “امير سلطان” وليعهد عربستان با بيماري سرطان دست و پنجه نرم مي‌كند و اميدي به بقاي وي نيست، فرزندان سعودي براي تصاحب مسند جانشيني در تقابلي آشكار با يكديگر قرار گرفته‌اند و همين موضوع دربار سعودي را در وضعيت شكننده‌اي قرار داده است.
حكومت رياض كه چندي پيش با كودتاي بندر بن سلطان مواجه بود و با هر زحمت آن را پشت سر گذاشت، اين بار با جنگ قدرت ميان “شاهزاده نايف” (وزير كشور) و “شاهزاده سلمان “(امير رياض) بر سرجانشيني وليعهد كنوني (سلطان بن عبدالعزيز) مواجه است.
*
حمايت “ملك عبدالله ” از امير “نايف بن عبدالعزيز“
بنا به گفته منابع نزديك به دفتر پادشاهي عربستان، “ملك عبدالله ” از امير “نايف بن عبدالعزيز ” وزير كشور حمايت كرده و بصورت غيررسمي وي را به جاي “امير سلطان ” وليعهدمرده تعيين كرده است.
ملك عبدالله كه فاقد برادر تني است، از برادران ناتني خود كه مدعي پادشاهي هستند (جناح سديري‌ها) احساس خطر كرده و به همين دليل روابط نزديك و گسترده‌اي با برخي برادران ناتني، برادر زاده‌ها و خواهرزاده‌هايش برقرار كرده است.
*
برقراري رابطه با شيوخ، جناح‌هاي ديني و روساي قبايل و بافت‌هاي تكنوكرات
وي همچنين شبكه‌اي مهم از روابط با شيوخ، جناح‌هاي ديني و روساي قبايل و بافت‌هاي تكنوكرات و ديگر مذاهب ايجاد كرده و با هدف تقويت جناح خود، از “امير نايف ” كه داراي شخصيتي ديني و تكنوكرات است، حمايت كرده است، بطوريكه در ۲۷مارس ۲۰۰۹آژانس خبري رسمي سعودي در يك خبر كوتاه و شگفت انگيز، انتصاب “امير نايف ” وزير كشور عربستان را به عنوان معاون دوم ملك عبدالله اعلام كرد.
اين مسئله نشان داد كه اقدام “ملك عبدالله ” براي انتصاب غيررسمي “نايف بن عبدالعزيز ” به جاي “امير سلطان “ وليعهد بيمار عربستان، ترفندي از جانب عبدالله براي آرام نگه داشتن حكومت از جنگ قدرت بر سر جانشيني ولي‌عهدي و حتي پادشاهي در خاندان سعودي است.
*
تغيير قدرت در عربستان و بازتاب‌هاي بين المللي آن
در اين ميان اگر جايگاه نفتي رياض (به عنوان بزرگترين كشور نفت خيز جهان) و نقش متوازن كننده‌اش در بازار نفت جهان و همچنين موقعيت تعيين كننده عربستان در پيشبرد سياست‌هاي واشنگتن در خاورميانه را در نظر بگيريم، بي‌شك جنگ قدرت در صحنه سياسي حكومت پادشاهي سعودي، موجبات نگراني مقامات كاخ سفيد درباره تعيين جانشيني ملك عبدالله و بازيگران كليدي در عرصه معادلات قدرت عربستان را افزايش مي‌دهد، بويژه در اين مرحله كه سراسر جهان عرب و منطقه خاورميانه را انقلاب‌هاي مردمي فراگرفته و عربستان هم با توجه به زمزمه اعتراض‌هايي كه از آن به گوش مي‌رسد، از اين انقلاب‌ها بركنار نمانده و اگر هم تاكنون توانسته با اعتراضات مردمي خود مقابله كند، نمي‌تواند تضمين كننده آينده بقاي خود باشد.
*
احتمال دخالت آمريكا در تعيين جانشين وليعهد
به همين منظور به نظر مي‌رسد، با توجه به مخالفت و ناخرسندي آمريكا از تعيين شاهزاده نايف وزير كشور توسط ملك عبدالله به عنوان جانشين پادشاه سعودي مقامات كاخ سفيد مستقيماً در فرآيند تعيين جانشيني وليعهد عربستان دخالت كنند.
*
گرايشات شاهزاده نايف و نارضايتي آمريكا
شاهزاده “نايف بن عبدالعزيز ” بدليل گرايشات مذهبي و ارتباط نزديكش با روحانيون وهابي و هيأت‌هاي امر به معروف و نهي از منكر مورد توافق و حمايت واشنگتن نيست، بلكه مقامات كاخ سفيد با حمايت از “سلمان بن عبدالعزيز ” (امير رياض) شاهزاده ليبرال و غربگراي سعودي بعنوان مهره‌اي شاخص در جهت جايگزيني مطلوب ولي‌عهدي حكومت سعودي گام برداشته‌اند.
*
جنگ قدرت ميان شاهزاده نايف بن عبدالعزيز و امير سلمان
در نتيجه صحنه سياسي حكومت سلطنتي رياض، شاهد نزاع بر سر قدرت بعنوان مسئله‌اي ديرينه در خاندان سعودي، ميان شاهزاده نايف بن عبدالعزيز و امير سلمان بن عبدالعزيز مي‌باشد.
بنابراين بايد گفت، جنگ قدرت در ميان فرزندان عبدالعزيز بر سر تقسيم قدرت و ثروت، بي‌شك حكومت سلطنتي سعودي را در آستانه انفجار قرار خواهد داد و كودتاي بندربن سلطان تنها يكي از قسمت‌هاي اوليه اين سريال است.
*
تلاش براي جلوگيري از فروپاشي حكومت سعودي رياض
قدرت اين دگرگوني در لايه‌هاي حكومت رياض به اندازه‌اي است كه هنوز سعودي‌ها قدرت هضم آن را ندارند و حتي ملك عبدالله نيز نتوانست اين تحولات را درك نمايد، اگرچه سعي كرد با انجام اصلاحاتي بي‌سابقه و ناگهاني در بخش‌هاي مختلف اقتصادي، آموزشي، قضايي، دفاعي و اجتماعي براي انحراف افكار عمومي اين كشور از در آستانه قرار گرفتن حكومت سعودي رياض از اضمحلال جلوگيري كند.
اما بحران تقابل قدرت در ميان فرزندان عبدالعزيز بر سر تصاحب مسند پادشاهي و ولي‌عهدي ادامه خواهد يافت و اين امر سبب خواهد شد تا پايه‌هاي سست و لرزان حكومت سعودي به فروپاشي و سقوط نزديكتر شود
mostajar
