نظر كارشناس: متخصص فارماكوگنوزي، استاد دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکي تهران
نارنج ميوه درختچه‌اي از خانواده مركبات است كه موطن اصلي آن را چين مي‌دانند. اين ميوه در قرون وسطي به عنوان دارويي توسط پزشكان عرب استفاده مي‌شد. در قرن شانزدهم ميلادي ملكه ايتاليا به نام آناماري دنرولا، اولين بار از عطر گل‌هاي آن به عنوان معطركننده دستكش‌هايش استفاده كرد….
از آن به بعد عطر آن به نام نرولي مشهور و استفاده از آن روزبه‌روز بيشتر شد. گل‌هاي نارنج در ايران به نام بهار نارنج معروف است كه بوي بسيار معطر و مطبوعي دارد. قسمت‌هاي مورد استفاده نارنج شامل آبميوه، پوست ميوه و گل‌هاي آن است. ميوه‌ها داراي تركيبات مختلفي از جمله املاح، ويتامين‌ها، فلاونوييدها، اسيدهاي گياهي و اسانس و اثرات محرك هضم، ضديبوست، انرژي‌زا، خلط‌آور، ضدسرفه، آرام‌بخش، رفع بدخوابي و تسكين شوك هستند. آب نارنج به خصوص براي خروج خلط‌هاي غليظ و زردرنگ مفيد است. در ضمن، آب نارنج نارس در بعضي خواص از نوع رسيده آن قوي‌تر است. به همين دليل از هر دو نوع رسيده و نارس استفاده مي‌شود. از ديگر اثرات آب نارنج مي‌توان به ضدسرطان، ضدحساسيت، آنتي‌اكسيدان، محافظ كبد، کاهنده قند، كلسترول خون، پايين آورنده پرفشاري خون، كاهش اسيداوريك و محرك سيستم ايمني بدن اشاره کرد.
رايحه نارنج كه از گل آن به دست مي‌آيد داراي خواص ضدافسردگي، آرام‌بخش، ضداسهال، نرم‌كننده پوست و جلوگيري‌كننده از شكنندگي مويرگ‌هاست. از پوست نارنج نارس و رسيده به صورت تازه و خشك شده در چين به فراواني استفاده مي‌شود. خواص دارويي پوست نارنج شامل ضد گاستريت، ضدحساسيت، ضداسپاسم و دل درد، هضم‌كننده، مقوي معده و اشتهاآور است. اين پوست‌ها ممكن است به رنگ سبز مربوط به نارنج نارس و زردرنگ مربوط به نارنج رسيده باشند. ميزان مصرف پوست نارنج به عنوان دارويي روزانه ۱۰ تا ۱۵ گرم از پوست تازه يا معادل آن از نوع خشك است.
در ايران از گل‌هاي نارنج، عرق گياهي توليد مي‌شود كه به نام عرق بهار نارنج مشهور است. اين عرق داراي خواص ضدنفخ، اسپاسم و اثر آرام‌بخش ضعيفي است و به اين منظور استفاده مي‌شود. همچنين مي‌توان از گل‌هاي آن چاي تهيه كرد. منظور از چاي، دم‌كرده گل‌هاي آن است. براي تهيه چاي آن مي‌توان روي ۲ گرم از گل‌هاي خشك را در يك ليوان آب جوش ريخت و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقيقه آن را روي بخار گذاشت. سپس آن را صاف كرده و ميل كرد. براي رفع بدخوابي نيز مي‌توان هنگام خواب يك ليوان آن را مصرف كرد.
براي خشك كردن صحيح گل‌هاي نارنج هم بايد گل‌هاي ناشكفته را صبح زود جمع‌آوري كرد و در تاريكي خشكاند البته اين عمل در فصل بهار كه موقع گل‌دهي نارنج است بايد انجام شود. در غير اين صورت ممكن است اسانس گل تخريب شده و بو، طعم و خواص آن تغيير کند.
