ربا مانع جهاد اقتصادی

رباخواری یکی از آفت‌های خطرناک اقتصادی است و اسلام ربا خواری را به صورت کامل تحریم کرده استاساس بیع بر سود بردن از سرمایه نیست، بلکه برگرفتن دستمزد و حق العملی است که در ازای کار توزیع، مانند کار تولید که برای هر نوع جامعه ای ارزنده، لازم و ضروری است، حکایت می کند.

در همان بیعی که خارج از میزان، برای سرمایه سود در نظر گرفته شده باشد و غیر منصفانه، تجاوزکارانه و مکارانه باشد، نیز به تحرک و فعالیتى؛ همچون به خطر انداختن خود و سرمایه نیاز دارد؛ در حالی که ربا عکس این است، در آن جا تقریباً سرمایه به جایی که غالباً امن تر است فرستاده می شود و زحمت کم کن است، نه زحمت زیاد کن و خطر کم کن است، نه خطر زیاد کن!

بیع زیرکانه ی غیر منصفانه ای که حتی بتواند شبکه ای دنیایی به وجود آورد، سرعت و میدان گسترشش با گسترش «رب» تفاوتی اساسی دارد، و نمی توان این دو را با هم مقایسه نمود؛ به گونه ای که اگر ربا را از دنیای سرمایه داری امروز، حذف کنیم و تمام تجاوزات دیگر اقتصادی اش را سر جایش بگذاریم، شاید بیش از پنجاه درصد از نابه سامانی ها، فقط با حذف ربا از بین برود.

اسلام می خواهد مردم مسلمان به حساب بهشت و دوزخ، تصمیم قاطع در زندگی شان بگیرند، اما در دایره ی محدود محرمات و واجبات. دایره ی مستحبات و مکروهات را تشویقی قرار می دهد. و تازه در همان دایره ی محرمات و واجبات هم، می بیند باز برای همه ی انسان ها نمی تواند آن را به عنوان یک محور واقعی برای نظام این دنیا قرار بدهد. چون بحث ما درباره ی نظام اقتصادی این دنیا بود. پس می­آید در کنار آن، نظام حکومتی را قرار می دهد ـ یعنی نظام صحیح تقسیم را ـ و در این نظام تقسیم، آن عامل شوق به بهره مندی های مادی (موجود در) نفس را هم به حساب می آورد، اما در حد خودش و در جای خودش…

در جامعه ای که دارای نظام صحیح حکومتی است، ضریب های مناسب با زمان و مکان ـ با توجه به تمام واکنش ها و آثار این تقسیم ـ برای هر یک معین می شود و به هر کدام سهمی داده می شود که بالمآل متناسب با سامان زندگی اقتصادی اجتماعی باشد، و در این سامان به همه ی واکنش های روحی، قلبى، معنوى، مادی و نیازها توجه می شود و این هم قانون یک نواخت ندارد، بلکه باید حکومت، متناسب با شرایط زمان و مکان این قانون را عرضه کند و چون قانون الهی هم نیست، خیلی راحت قابل نسخ است. با تمام این احوال، در چنین اقتصادى، باز گروهی با استعدادتر، و بهره مندتر و گروهی کم توان تر و کم بهره تر به وجود خواهد آمد. پس باز فاصله ای در کار خواهد بود و در این جاست که اسلام به انسان مسلمان می گوید:

تو که بهره مندى، می توانی از این بهره مندی صرف نظر کنی و آن را به انسان کم بهره تر بدهی، برای رسیدن به رضای خدا، امّا به صورت آزاد، یا برای رسیدن به پاداش اخرویِ درجه ی بالاتر، اما به صورت معامله ی کلی آزادانه؛ گرچه موظف به انجام آن نیستى. و به آن انسان کم بهره تر نیز می گوید: تو می توانی به بهره مندی او چشم بدوزی و دل بسوزی و به شکلی مشروع از او بگیرى، و هم می توانی قانع و صبور باشی و بدانی که تو در برابر این صبرت، به همان پاداشی می رسی که او در برابر انفاق خود. این جالب است که در اسلام غنی و فقیر، هر دو پس از تمام (رعایت ها) و عدالت ها که باز هم بالاخره پر بهره تر و کم بهره تر وجود خواهند داشت ـ این ها وسیله دسترسی به ثواب آخرت را دارند. او با انفاقش و این با صبرش!

«پول»، نماینده ی مقداری کار انباشته است. اگر ده هزار تومان پول در دست من باشد، این ده هزار تومان به معنی ده هزار واحدِ کارِ انباشته است. مثل این است که جامعه، یک حواله ی انبار صادر کرده و به دست من داده است. کار انباشته ی مرا گرفته، به انبار جامعه آورده، حواله ای به دست من داده و گفته است هر وقت این فرد مراجعه کرد، معادل ده هزار واحد کار انباشته از هر نوعی که می­خواست به او بدهید. پس پول چنین نقشی دارد و خود پول هم نمایشگر کار انباشته است حالا همان گونه که خانه، مقداری کار انباشته بود و می توانستم از آن استفاده کنم و آن را اجاره بدهم، می­خواهم این نمایشگر کار انباشته را مثل خود آن کار به عنوان نماینده اش اجاره بدهم؛ یعنی این ده هزار تومان را که در دست دارم اجاره بدهم و ماهیانه هزار تومان بگیرم. چه تفاوتی دارد؟ چرا این کار حرام است؟ چرا اجاره دادن پول حرام است؟ بعضی از کسانی که ربا را آب می کشند و می خورند، یکی از طرق آب کشیدن شان همین است که می گویند: «ما که ربا ندادیم! پولمان را اجاره دادیم!»، ولی به هر حال قصه باز همین است:

… ذلِکَ بِأَنّهُمْ قالُوا إِنّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا وَ أَحَلّ اللّهُ الْبَیْعَ وَ حَرّمَ الرِّبا…؛ «… آنان گفتند: داد و ستد صرفاً مانند رباست.” و حال آن که خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانیده است…».

بنابراین، صرف نظر از استهلاک و چیزهای دیگر، اصلاً بهره ی پول گرفتن؛ یعنی پول را به اجاره دادن، یک دروغ است، یک خلاف واقع است، یک دغل است، دو جانبه از کاری استفاده کردن است که این بهره گیری دو جانبه با حساب تصاعدی اقتصاد، به جای دو جانبه، گاهی به دو هزار جانبه سر می زند، برای این که در سیستم ربایى، نوبت اول دو جانبه است، سود آن پول دوباره پول زا می شود و تبدیل به سه جانبه می شود… دوباره آن سود پول زا می شود، تبدیل به چهار جانبه می شود.. تا می رسد به دو میلیون جانبه و همین طور بالاتر! حتی گاهی مثل خانه شطرنج با تصاعد هندسی بالا می رود.

ما معتقدیم اگر ربا در اقتصاد دنیا تحریم شود، و نرخ گذاری صحیح در دنیا و در جامعه ها به وجود بیاید، اصلاً با مشکلاتی که موجب پیدایش سیستم اقتصادی مارکسیستی شده، روبه رو نخواهیم بود و چه عالی است تحریم ربا در همه ی ادیان آسمانى، چون این تحریم مخصوص اسلام نیست. قرآن، قوم یهود را مذمت می کند و می فرماید: «شما با این که ربا برایتان حرام بود، رباخوار بودید». چه مذمت به جایى! چون امروز هم بزرگ ترین رباخواران دنیا یهود هستند، در زمان پیامبر اکرم(ص) هم در مدینه یهودی ها یکی از کارهایشان رباخواری بود.

امروز در اقتصاد بدون بانک نمی‌‏شود کاری کرد و بانک در اقتصاد ما همه کاره است. فردی به هر طریق ۱۰۰ میلیارد تومان از بانک می‌‏گیرد، خودش هم ده میلیارد تومان می‌‏گذارد و کاری می‌‏کند که این پول به ۳۰۰ میلیارد می‌‏رسد و در آن هنگام ۱۰ تا ۱۵ درصد یعنی حدود ۴۰ میلیارد برگردانده می‌‏شود اما بایددانست ۱۶۰ میلیارد از کجا آمده است و به چه دلیل به آن فرد تعلق دارد. ما معتقدیم این پول برای آن فرد نیست، عقد مشارکت یا مضاربه باید واقعی باشد. اگر نباشد به خاطر افزایش ارزش افزوده فاصله طبقاتی زیاد می‌‏شود که ظلم است و باید آن را درست کنیم باید به دنبال اقتصاد واقعی باشیم و بانک‌‏های ما درست عمل کنند. باید قدرت خلق پول قاعده‌‏مند شوند و در خدمت تولید، توزیع مناسب و رشد عمومی جامعه بر پایه عدالت قرار گیرد. اگر این اتفاق نباید باید با کمال جسارت بگوییم جهاد اقتصادی راه به جایی نخواهد برد . ربا در مبادلات موجود که متاسفانه تحت عنوان قراردادهای اسلامی نامیده می شود کشور را دچار  یک جزام اقتصادی کرده است که با توجیه و اظهار نظر تنها اتفاق خاصی نخواهد افتاد یک جهاد همه جانبه برای رفع ربا باید صورت گیرد.